türkiye'nin 2023 yılına kadar uçurmayı planladığı savaş uçağı. konuyla alakalı bazı yabancı kaynaklardan araştırma yaptım. genel olarak diğer ülkelerde konuyla alakalı alaycı bir tavır ile karşılaşılmakla birlikte, değerlendirmeyi makul ve mantıklı yapan çevrelerden de konunun çok fazla gerçekçi olmadığı ve kısa vadede beklenen sonuçların alınamayacağı söylenmektedir, konudaki eleştiriler zaten okuduğum kadarıyla temsilcilerimizin yüzüne de uygun bir dille söylenmiş. öncelikle bilinmesi gereken şu ki: eğer böyle bir uçak olsa bile bu uçak ne yazık ki t-129'da da olduğu gibi "türk yapımı" olamayacak. t-129 dan tek artısı zannediyorum yurtdışı özgün tasarım olması, başka bir ülkede daha önce uçmamış olması olacaktır diyecektim ama ne yazık ki bu durumda ortadan kısmen kalkmıştır buna da yazının devamında değineceğim. bilindiği üzere t-129 da özgün bir tasarım değil, 80 li yıllardan bugüne kadar uçan bir helikopterin çok az değiştirilmiş halidir*. öncelikle her ne kadar böyle bir karar alıp halka duyurup milletin gelecek seçim için gazını almış olsakta, bu konuda hem yerli uçak tabirini kullanıp hem de dünya üzerinde ne kadar orta düzey uçak imalatçısı varsa hepsinin kapısını çalıp ilgili konuda yardım istemenin pek mantıklı olduğunu düşünmüyorum. western aircraft gibi uçak toptancılarını tutunda güney koreden başlayıp isveç tekeli saab'a kadar yürümüş iş. bir kısmı da iyi bir alaya almışlar bizimkileri tabi bir kaç yerde öyle yazıyorlar paylaşacağım sizinle okuduğum yerleri, ingilizcesi olan kardeşim varsa ben gibi üşengeç olmayan çevirsin yazsın hepimiz aydınlanalım. hatta ilgili konuda fikri alınan bir firma yetkilisi bu konuda türkiye ye ar-ge yardım etmek istediklerini belirtmiş ve birlikte çalışmak için temel oluşturmuşlar* fakat daha sonra bizimkilerin teknik iş ve süre beklentilerini duyunca olduğu gibi vazgeçmişler meseleden. kısacası bu konuda ülkemize yardım etmek isteyen firmalar da taleplerden dolayı gerçi çekilmek zorunda kalmış. bizimkilerde yurtdışında kim varsa gitmiş görüşmüş biz bi bok yedik bizi bundan kurtarın yaklaşımıyla tai ye bu konuda ortak aramış. tabi bu meselede tai nin yapabilecekleri sınırlı, yani bu tai sikseler bu kadar kısıtlı süre içerisinde daha önce hiç tecrübe etmediği bir konuda özgün bir tasarım çıkartamaz ortaya. bu sebeple asıl işi yüklemesi gereken tecrübeli bir firmaya bel bağlamak zorunda. neyse lafı fazla uzatmayayım, hem biliyorum çoğunuz üşenip buraya kadar bile okumayacak. güney kore gibi türkiye ile arası iyi olan bir ülke bile türkiye yi bu konuda yalnız bıraktı ve bunun sebebini tam kapasite kendilerine çalıştıklarını ve özgün üretimler için uğraştığını düşünüyorum, işiniz başınızdan aşkın iken parasını verseler başka iş görmek istemezsiniz, bu sebeple onlar da reddettiler bizimkileri. neyse bunlar araya araya sonunda hem ciddi ekonomik sıkıntıları olan hem de zaten daha önceden kendisini kanıtlamış teknolojiye sahip bir isveç firması buldular: saab. şunu söylemek isterim, türkiye ye teknoloji satacak en son firma bile değildir bu firma. 50 yılı aşkın birikimini ve havacılık teknolojisini gripen adlı muhteşem bir uçakla taçlandırmış bu firma zannetmiyorum ki çok ciddi bir iflas sıkıntısı yaşamasa türkiye gibi bir ülkeye tasarım ve geliştirme yapıp onların "ben yaptım!" demesine müsade etsin. yani diyeceğim zamanlamadan kazandılar bu konuda. bunun yanında, saab ın bu işi kabul etmekte bir diğer sebebi ise verilen kısıtlı sürede yapacağı iş için elinde hazır birkaç taslak olması. viggen, gripen, draken gibi kendisini kanıtlamış tasarımlardan türkiye nin işini en çok gripen görecektir zannediyorum, dolayısıyla kendisini pek değiştirmeden üretilecek bir model hem türkiye nin işini görmeye yeter hem de halkını yerli diye kandırmaya. tai ye de fazla bir iş yüklemez. isterseniz yapılacak "ilk türk savaş uçağı" nın kendisine çok benzeyen uçağın fotoğraflarını ben buradan paylaşayım, fakat ne kadar yerlidir orasını size bırakırım:
şunu da söylemek isterim, yapılacak uçağın jas-39 gripen'den ve dolayısıyla 4. nesil bir uçaktan farkı sadece 2020 model olması olacaktır. bir de bunun yanında eklenen 1-2 yeni silah ile uçacak olması. bunun dışında t-129'da olduğu gibi bir önceki nesil taşıtı günümüze uydurup "biz yaptık olum!" diye gezmek için güzel bir yol, bununla birlikte tai nin marka değerini oturduğu yerden ne kadar artırır orasını bir bilene sormak lazım.. neyse. benim lafım bu şekilde bir projeye girişilmesi değil, herhangi biriyle veya kurumla alıp veremediğim de yok. benim lafım üretimle arasında bir bağlantımızın bulunmadığı projelerin halkımıza "yerli" olarak nitelenip söylenmesi. türkler olarak hikayeleri ve vaatleri fazla severiz fakat bu gibi şeylerin uzun vadede halk üzerinde ne şekilde etki bıraktığını da eminim bu konuda uğraşanlar benden çok daha iyi biliyordur. bence bir uçak ürettirilecekse(!), sadece savunma amaçlı olmalı, sosyal propoganda amaçlı değil. işte benim lafım buna. her ne kadar olduğundan farklı aksettirilse de ben yine söyleyeyim: beklediğiniz yerli uçak ne yazık ki yerli olmayacak. bir de anlamadığım şu, bu konuda ne tür insanları bizimkiler görevlendirip ar-ge çalışmalarında yardım bulması için diğer ülkelere gönderiyor bunu merak ediyorum. hayır bugün görüştüğünüz ülke ve firmaların, siz gittikten sonra geçen görüşmeleri internet ortamında yayımlamayacağını nereden biliyorsunuz? oldu olacak piper i falan ziyaret edeydiniz de biz de gülerek okusaydık, tüm dünya olarak. arkadaşım western aircraft ne ya? gide gide nereye gitmişler. yokluktan. aslında mantıklı olan ya işi bilen birilerini göndermek, veya biz yerli uçak yapacağız diye hiç söz vermemek.
yapılacak olan yarı-yerli* savaş uçağına türk hava kuvvetleri çerçevesinden bakacak olursak durumun gayet olumlu olduğu söylenebilir. gelecek 30 yıl uzun vadesinde, ki bu türk hava kuvvetleri silah yapılanması için kısa-orta vade olarak değerlendirilebilir, vurucu gücümüz f-16, f-35a ve tf-x olarak adlandırılan bence gripen-2 falan denilmesi daha mantıklı olabilecek uçaklardan oluşacaktır. f-16 larımız eski değildir, halen amerikan hava kuvvetlerinde uçmaktadır ve şuanda uçuran 20 yi aşkın ülkede en az bir 40 yıl daha uçacağını düşünmekteyim. 4-5. nesil kabul edilir ve günümüzde 2. nesil uçakların uçtuğunu düşünecek olursak f-16 gibi bir uçak kendisinden sonraki 3 nesli daha görebilir. şimdi bu uçak eskidi artık yauv falan dememi beklemeyin askeri uçaklar o kadar kolay eskimiyor. neyse konuya o kadar detaylı girmeyeyim. işte bu üç uçağın, tf-x'in üretim miktarıyla da orantılı olmakla birlikte hava kuvvetlerimizin vurucu gücünü olumlu yönde arttıracağı kesin olmakla birlikte tecrübe ve teknoloji konusunda da çok şey katacaktır. ben size sadece uçak konusunda yardım değil, teknoloji de satın aldığımızı söylemiş miydim yukarıda? şuanda büyük olduğu düşünülen ülkelerle basit bir kıyaslama yapacak olursak; italya'da 201, ingiltere'de 219, almanya'da 245, fransa'da 244 adet her tipten avcı uçağı var. ve bu sayıların yarısından fazlası f-16 dan çok daha eski hurdalarla dolu, bizde ise sadece f-16 tipinden 240 adet var*. günümüzde bile her ne kadar farkedilmese de onlara nazaran biraz daha fazla bu alana dikkat ettiğimizi, dahası yavaş yavaş üstünlüğü bu gibi ülkelerden aldığımızı göstermek istedim. üstünlük sadece uçak sayılarıyla olmuyor diyenlere buradan söyleyebileceğim: kesinlikle öyle. fakat benim sadece uçak sayılarına güvendiğimi kim söyledi ki? asıl söylemek istediğim, bu uçağın gelecekte ülkemiz hava kuvvetlerinin diğer ülkelere karşı sağladığı üstünlüğü koruyacak, daha da sağlamlaştıracak olması. yani bu uçağın üretilip gelmesine kesinlikle taraftarım, "bunu biz yaptık" denmesine değil ama. bunun yanında bizim üretimimiz olan som gibi yeni nesil füzeleri kullanacak olması ve sistemini istediğimiz şekilde değiştiriyor olabilmemiz ayrı bir avantaj. bu zamana kadar sahip olmadığımız bir rahatlığa kavuşabileceğimiz anlamına da geliyor. yazdığım son iki cümle ile aslında sadece geçmişten günümüze gelen silah bağımlılığını kastetmedim.
saab kriterini göz önüne aldığımızda uçağın 2023 yılında bitmesi gayet mümkün, çalışmaları halen devam ediyor ve gelecekte bahsettiğim modelden çok farklı bir oyuncak beklemiyorum.
israillilerin bütün küçümsemelerine ragmen( efendim biz yaptık çok maliyetli türkler nah yapar) yapacagını umdugumuz ismininde bendenizce hazerfen olmasının mantıklı olacagını dusundugum hacat.
