Sünnî anlayışın yasakladığı ve günah olarak değerlendirdiği şeyleri yasak görmemektir. Hatta bir bölümünün tersini yapmak anlayışıdır. Bu anlayış yolun temel kurallarından biri durumuna Balım Sultan'la gelir. islamlığa bir yorumdur. Sünni islamın ortaya sürdüğü şeyleri, Alevî-Bektaşî anlayışından süzerek ya da geçirerek kabul etme veya kabul etmeme anlayışı ve tavrıdır. Alevî-Bektaşîliğin özgün yanını ve - Sünnîliğe karşın - kimliğini bu anlayış ortaya koyar. Alevî-Bektaşîliğe yorum (tevil) yolunu açar. Bir başka deyişle Alevî-Bektaşîliğin felsefik altyapısını oluşturur.
batıni tevil etkisi ile kur'an'da var olanı yok; yok olanı var eden tahribatçı bir anlayıştır. ibaha, mubah kökünden, hak gösterme, doğrulama; helal kılan gibi anlamlara gelmektedir.
ibaha anlayışının baktığımızda genel olarak heterodoks tarikatlarda(kalenderi, haydari,hurufi belli oranda anadolu aleviliği gibi melamet anlayışların tümünde) bulunduğunu görüyoruz. tabi yine yeniden; adeta din içinde din kuran; dini tahrip etmekten başka herhangi bir misyonu olmayan, zorlama ve akıl dışı tevillerle kur'an'ı islam'ı yorumlayan bir bakış açısıyla kat'i naslarda bile tevil yoluna gitmiştir.
ibaha anlayışında ezoterik öğretilerin izini bulmak mümkündür. daha çok hint-iran etkisinde olan bu anlayış, kendini 12 imamcı şii olarak tanımlayan heterodoks tarikatlarda çoklukla görülmüştür, bu da hint-iran etkisini ortaya koyan bir durumdur. geliştirdikleri istihsab metodları ile islam'ın ve kur'an'ın temel teolojisiyle çatışan öğretileri ortaya koyan bu yapılar, batıniye etkisi ile din algılarını ibaha yani mübahlık üzerine oturtmuştur. bu bakımdan islam'ın temel mantığından uzak; ve belli oranda islamlaşmaya tepkisel bir hareketin ürünü olarak islamiyet'in içinde görünme dürtüsü ile hareket ettikleri hem tarihsel, hem siyasal hem de teolojik açıdan aşikardır.
islam dinince yasaklanmış olan şeyleri yasaklanmış saymama. mubah kılma anlamındadır. kimi tarikatların öğretisi olan bu görüş, müslümanlıkça sapkınlık sayılır. bu görüşte olanlara ibahi denir ibâhî denir. ibaha fr. libre usage'cılar hemen bütün dilsel yasakları mubah sayarlar. bu anlayışta olanların tarikatına ibahiyye denir. hemen bütün batıni tarikatleri bu genel adla anılır. özellikle hasan sabbah'ın geliştirdiği batıni hareketi ve onun kurduğu tarikat ibahiyye adını taşır. bu tarikatten olanlara ibahiyyun (ibahacılar) denir.
