bir gün içerisinde, bir saat içerisinde, bir dakika içerisinde, belki saniyenin onda birinde karar verebilmektir.
insanlar hızlı/acele yapılan işlerin tehlikeli olduğu görüşünde hem fikir olsa da, hızlı karar verebilmek pek çok zaman kazandıran bir eylemdir.
hayat bazen sizi tercihlere zorlar. bunu bilirsiniz. ve bazen bu tercihlerin çok kısa bi sürede yapılması gerekir. neden? çünkü oynadığınız oyunun kuralı budur. sizden bağımsız gelişir olaylar hayatta, kaydadeğer çoğunlukta.
örnek olay 1,
üniversiteyi bitirdiniz. iş hayatına atılmanız için önünüzde hiç bir engel kalmadı (askerlik, yüksek lisans, kişisel gelişim seminerleri/kursları vs). alanınızla alakalı olan bir meslekte ilan buldunuz ve başvurdunuz. ardından sizinle hiç ilgisi olmayan bir iş için başka bi ilanla karşılaştınız, aslında size pek uygun sayılmayan ancak maaşı gayet iyi olan ve geri çevirilemeyecek olanaklar sunan bir iş.
birinde kendinizi geliştirip basamakları hızlı hızlı çıkma imkanınız, diğerinde devamlı çalışan olacağınıza ve o dalda ilerleyebileceğinize dair çok büyük ihtimaller olmasa dahi fahiş oranda bir maaş var.
başvurunuzu yaptıktan sonra haber beklemeye başladınız. ve beklenen an geldi:
1 ocak 2012, saat 14:00; biz a şirketinden arıyoruz, iş başvurunuz kabul edildi. 1 gün içinde bizimle çalışıp çalışmayacağınızı bildirmenizi rica ederiz. iyi günler.
1 ocak 2012, saat 15:00; biz b şirketinden arıyoruz, iş başvurunuz kabul edildi. 1 gün içinde bizimle çalışıp çalışmayacağınızı bildirmenizi rica ederiz. iyi günler.
ikisinden birini seçmek zorundasınız. ve bunun için yalnızca 24 saatiniz var. bu durumda hızlı ve mantıklı bir karar vermek zorundasınız. eğer çok heyecanlı biriyseniz bu 24 saat 24 saniyeden daha kısa sürecektir. çok detaycıysanız sabaha karar vermemiş olarak uyanabilir, hangi adrese doğru yola çıkacağınızı bilemeyip, hatta belki birine doğru yol alırken vazgeçip diğerine yönelebilirsiniz. ancak, hızlı karar verebiliyorsanız -ceteris paribus- bu problemleri yaşamazsınız.
örnek olay 2,
trafiktesiniz, direksiyonda siz varsınız. bir yakınınızı hastaneye yetiştirmeniz gerekiyor. dolayısıyla hız sınırında gidiyorsunuz. bir araç ters yöne girmiş, deli mi ne, sarhoş herhalde. her neyse burası sizi çok fazla ilgilendirmiyor haliyle. bir de ne görüyorum, sağ şeritten dengesizin biri direksiyonu sizin önünüze doğru kırıyor, -sağdan sollamak istiyor herhalde bu arkadaş, manyağın teki olmalı.-
şimdi biraz düşünün, durumun kafanızda canlanması açısından özetliyorum.
üç şeritli bir yol. siz tam ortadasınız. sol şeritte ters yöne doğru gelen araç, sağ şeritte öndeki aracı geçmek için sizin bulunduğunuz şeride direksiyon kıran araç. ve ani fren yapamayacak kadar hızlı ilerleyen araç, sizin aracınız. ve karar almak zorunda olan üç şoför. diğerleri sizi enterese etmez. sizin hastanız vardır, ve takdir edersiniz ki herkesin canı tatlıdır. siz canınızı kurtarmak, kazadan sıyrılmak zorundasınız. nasıl yapacaksınız?
ani fren yaparsanız aracınız savrulacaktır, siz daha kimseye çarpmadan kendi sonunuzu hazırlarsınız.
olduğunuz gibi devam etseniz sağ taraftan gelen araçla çarpışıp, sol taraftan gelen araçla burun buruna girip haberlere konu olacak bir trafik kazasıyla hakkın rahmetine kavuşacaksınız.
ihtimaller kısıtlı ve her biri riskli.
böyle durumlarda bırakın karar vermeyi, olayı algılamak bile oldukça zor bir zanaattir. zira her gün sürekli suretle karşılaştığınız bir durum değil ve ölümle burun burunasınız, psikolojik olarak şoka girme durumu tezahür ediyor. siz üstüne karar vereceksiniz, ve bu karar anlık bir karar olacak.
hafif yavaşlarsanız, sağdaki araç sizin önünüze geçerken siz onun şeridine geçersiniz. böylelikle büyük bir ihtimalle kurtarırsınız. büyük bi ihtimal diyorum, keza hiç bir şeyin garantisi yok.
tabii buradan oh, rahat, geniş karar vermek kolay. o durumda olduğunuzu düşünün. hızlı karar verebilmek burada can kurtarıyor..
not 1: örnekler çoğaltılabilir. okunmadığını biliyorum o yüzden fazla abartmıyorum.
not 2: bu olay, başıma gelen bir durum üzerine tarafımca incelenmiş ve ufak bi detay olmasına rağmen hayatta önemli bi yere sahip olduğuna yine şahsi görüşümce karar verilmiştir.
not 3: benim başıma gelen durum, yukarıdaki örneklerden biri olmayıp, anlatılmaya müsait olmayacak boyutta kişisellik içermektedir.
hızlı ve doğru kararlar alan insanlar, daima başarılı olurlar. sevsem de sevmesem de, değerli olup olmadığını tartışmaya açık bulsam da bu karakteristik özelliği bünyesinde barındıran zatlara hayranım. şımarmaya yok hacet, harikasınız.
