zamanın yöneticilerine güzel göndermeler yapılmış çok anlamlı beyitleri
bulunan kaside. işin en güzel yanı ise kasideler bir kişiyi övmek için yapılır. bu kişiler genelde ya zenginler ya da padişahlar olur ve kasideyi yazan kişiye kasideden ötürü büyük bir mebla öderler. tabi böyle bir zorunluluk yoktur fakat genellikle böyle olur. hürriyet kasidesi ise bir şeyi övmek için yazılmıştır. önemli bir şeyi.hürriyeti!
ekleme: namık kemal o günkü şartlara değinirken adeta günümüz şartlarını özetlemiştir.
1-Görüp ahkâm-ı asrı münharif sıdk u selametten
Çekildik izzet ü ikbal ile bab-ı hükûmetten
*işlerin doğru yoldan çıkıp bozulduğunu görünce namusumuzla devlet kapısındaki görevimizden ayrıldık. bu beyitte namık kemal, devletteki düzensizliği görüp işinden ayrılmasına atıfta bulunmuştur.
2-Usanmaz kendini insan bilenler halka hizmetten
Mürüvvet-mend olan mazluma el çekmez iânetten
*kendini insan bilenler halka hizmetten bıkmaz. yardımsever olan mazluma yardım etmekten kaçınmaz.
3-Hakîr olduysa millet şânına noksan gelir sanma
Yere düşmekle cevher sâkıt olmaz kadr ü kıymetten
*millet sıkıntı içinde olsa da şanının azalacağını sanma. cevher yere düşmekle değerini yitirmez. osmanlı devleti 'nin içinde bulunduğu duruma telmih vardır bu beyitte. namık kemal osmanlı 'nın eski zamanlarını anımsayarak hem kendini hem de milleti avutmaya çalışmaktadır.
4-Vücudun kim hamîr-i mâyesi hâk-i vatandandır
Ne gam rah-ı vatanda hak olursa cevr ü mihnetten
5-Muîni zalimin dünyada erbab-ı denâettir
Köpektir zevk alan sayyad-ı bi-insafa hizmetten
*dünyada zalimin yardımcısı alçaklık erbabıdır. insafsız avcıya hizmet etmekten zevk alan köpektir. namık kemal, bu beyitte düşmanla ortaklık içine girenleri avcıya hizmet eden köpekler olarak nitelendirmektedir.
6-Hemân bir feyz-i bâkî terk eder bir zevk-i fânîye
Hayâtın kadrini âli bilenler hüsn-i şöhretten
*hayatın kadrinin şöhetin güzelliğinden üstün olduğunu bilenler sonsuz ışık için gündelik zevkleri terk ederler. namık kemal \'in bu beyitteki düşüncesi tasavvuftaki dünyevî hazlardan vazgeçip allah \'a yönelmekle aynı doğrultudadır.
*insanların hayatın geçiciğine bu kadar rağbet etmesi nedendir. bu emaneti muhafaza etmenin insana faydası nedir bilmem.
bu beyitte de 6. beyitle aynı yönde bir düşünce işlenmiştir.
8-Cihanda kendini her ferdden alçak görür ol kim
Utanmaz kendi nefsinden de âr eyler melâmetten
*dünyada kendini herkesten alçak gören kimse kendi nefsinden utanmaz da gider ayıplamadan utanır.
9-Felekten intikam almak demektir ehl-i idrâke
Edip tezyîd-i gayret müstefîd olmak nedâmetten
*idrak sahiplerinin pişmanlıktan faydalanma çabası kaderden intikam almak demektir.
*bir inatçının azim kuvveti dünyayı döndürür. metânet sahiplerinin ayak diremesi dünyayı titretir. bu beyitte irade ve istikrar fikri ön plana çıkarılmıştır.
12-Kazâ her feyzini her lutfunu bir vakt için saklar
Fütûr etme sakın milletteki zâ\'f u betâetten
*talih her iyiliğini her lütfunu bir vakit için saklar. milletteki zaaftan bıkma sakın.
*zincire vurulmuş aslanı hareketsizliğinden dolayı küçümsemek uygun değildir. vatanseverlerin de kısmetsizliği onların suçu değildir. bu kaderin suçudur, kader utanmalıdır.
namık kemal bu beyitte vatan yolunda mücadele edenlerin başına gelen olumsuzlukları onlara değil kadere mâl etmektedir.
14-Ziyâ dûr ise evc-i rif\'atinden iztırârîdir
hicâb etsin tabiat yerde kalmış kabiliyetten
*ışık uzaksa yüksekliğin tepesinden mecrurîdir. tabiat, yerde kalmış kabiliyetten utansın.
15-Biz ol nesl-i kerîm-i dûde-i Osmaniyânız kim
Muhammerdir serâpâ mâyemiz hûn-ı hamiyetten
*biz o osmanlı soyunun büyük nesliyiz ki mayamız baştan başa şanlı kandanyoğrulmuştur.
namık kemal, bu beyitte bütün türk milleti adına konuşarak, geçmişlerinin soyluluğundan dem vurmuştur.
16-Biz ol âl-i himem erbâb-ı cidd ü içtihâdız kim
Cihangirâne bir devlet çıkardık bir aşiretten
*biz öyle bir milletin çocuğuyuz ki, bir aşiretten bütün bir dünyaya egemen olan bir devlet çıkarttık.
bu beyitte de 15. beyitte olduğu gibi bugünün zorluğundan geçmişte olanlarla avunarak teselli bulmaya çalışmak vardır.
17-Biz ol ulvi-nihâdânız ki meydân-ı hamiyette
Bize hâk-i mezar ehven gelir hâk-i mezelletten
*biz ölümü bile hiçe sayabilecek kadar yüce yaratılışlı bir milletin çocuklarıyız ki düşmanın ağağının altında kalacağımıza ölsek daha iyidir.
18-Ne gam pür âteş-i hevl olsa da gavgâ-yı hürriyet
Kaçar mı merd olan bir can için meydân-ı gayretten
*hürriyet kavgasında korku ateşleri olsa bile tasalanmıyorum. mert olan bir can için savaş meydanından kaçar mı?
hürriyet kelimesi kasidede ilk kez bu beyitte karşımıza çıkıyor.
19-Kemend-i can-güdâz-ı ejder-i kahr olsa cellâdın
Müreccahtır yine bin kerre zencîr-i esâretten
*celladın can alıcı kemendi, ejderhanın korkunç görüntüsü gibi olsa bile, esaret zincirinden daha güzeldir.
kemal, bu beyitte esaret teması üzerinde durur ve esaret altına girmektense ölmeyi yeğlediğini dile getirir.
20-Felek her türlü esbâb-ı cefasın toplasın gelsin
Dönersem kahbeyim millet yolunda bir azîmetten
*felek tüm köyülükleri toplayıp karşıma çıkarsın yine de millet yolunda çaba sarfetmekten geri kalırsam kahpeyim.
burada kemal kendi adına konuşmuş, millet adına çaba göstermekten asla vazgeçmeyeceğini dile getirmiştir.
21-Anılsın mesleğimde çektiğim cevr ü meşakkatler
Ki ednâ zevki aladır vezâretten sadâretten
*baş koyduğum bu yolda çektiğim sıkıntılar, eziyetler anılsın. bu yoldaki acıların en küçüğü bile vezirlikten sadrazamlıktan daha kıymetlidir.
22-Vatan bir bî-vefâ nâzende-i tannâza dönmüş kim
Ayırmaz sâdıkân-ı aşkını âlâm-ı gurbetten
*vatan, vefasız ve nazlı bir sevgiliye dönmüş. bu yüzden kendisine aşkla bağlı olanların gurbette olmalarından hoşlanıyor. gurbette diye vatanı vefasızlıkla suçluyor, kendisine yapılan bütün bu fedakarlıklara karşı vatanı kayıtsız buluyor.
*ey zalim, milletlerin fedakarıyla kavgadan çekin, zira kötülüğününkılıcı kahramanlık ateşinde erir.
kemal, burada düşman milletlere sesleniyor. milletlerin en fedakarı olan türk milletiyle kavgaya girmemelerini, çünkü kahraman türk milletinin onları alt edeceğini söylüyor.
25- Ne mümkün zulm ile bidâd ile imhâ-yı hürriyet
Çalış idrâki kaldır muktedirsen âdemiyetten
*eziyet ve yalanla hürriyeti yok etmem mümkün değildir. eğer elinden geliyorsa, çalış da insanlıktan anlama yeteneğini kaldır.
bu beyitte namık kemal düşünce gücüyle hürriyeti aynı kefeye koymaktadır.
*çabanın gönüldeki yeri elmas cevheri kadar kıymetlidir. şiddetin sıkıntısından, yükün etkisinden ezilmez .
27-Ne efsunkâr imişsin ah ey didâr-ı hürriyet
Esîr-i aşkın olduk gerçi kurtulduk esâretten
*ah ey hürriyetin yünü, ne kadar sihirliymişsin, esaretten kurtulduk, bu sefer de senin aşkının esiri olduk.
28-Senindir şimdi cezb-i kalbe kudret setr-i hüsn etme
Cemâlin ta ebed dûr olmasın enzâr-ı ümmetten
*ey hürriyet yüzünün güzelliğini kapatma, bu şekilde bizim kalbimizi cezbet. güzelliğin ta ebediyete kadar ümmetin üzerinden uzak olmasın.
29-Ne yâr-ı cân imişsin ah ey ümmid-i istikbâl
Cihanı sensin azad eyleyen bin ye's ü mihnetten
*ne can sevgilisi imişsin ah ey istikbal ümidi, dünyayı bin üzüntü ve sıkıntıdan azat eden sensin.
30-Senindir devr-i devlet hükmünü dünyaya infâz et
Hüdâ ikbâlini hıfzeylesin hür türlü âfetten
*saadet zamanı senindir, hükmünü bütün dünyaya yay. allah geleceğini her türlü kötülükten, afetten korusun.
klasik kasidelerin sonlarındaki dua bölümlerinde olduğu gibi, kemal bu beyitte osmanlı devleti için allah 'ın inayetini diliyor.
31-Kilâb-ı zulme kaldı gezdiğin nâzende sahrâlar
Uyan ey yâreli şîr-i jeyân bu hâb-ı gafletten
*ey yaralı aslan, bu gaflet uykusundan uyan, çünkü daha önce gezip dolaştığın yerler zulüm köpeklerine kaldı.
kemal, bu beyitte yaralı aslan olarak nitelendirdiği osmanlı devletinin "hab-ı gafletten" uyanarak eski parlak devirlerine dönmesini ümid ediyor.
namık kemal, bir gün encümen i şuara arkadaşlarından biri olan leskofçalı galip'in divanına göz atarken:
"olup mecrûh-ı peykân-ı havâdis tâir-i devlet
demâdem hûn akar çeşmim gibi enzâr-ı milletten" *
beyitiyle karşılaşıyor. leskofçalı 'nın bu beyitinden aldığı ilk kıvılcımı mehmet kaplan'ın deyimiyle "bir yangına dönüştürüyor."
Hürriyet Kasidesi'nde Namık
Kemal'in ''Vatan Sairi '' olduğunu, vatan kavramının onun için
herşeyden üstün olduğunu ve ayrıca ''Hürriyet'' kavramına ne kadar
bağlı olduğunu görüyoruz.
Kasidede Tanzimat Döneminde uygulanan siyaseti şiddetle eleştirmenin
yanında bir de konudaki bütünlük de bizim için ayrı bir yenilik
arzeder.Hürriyet Kasidesi o dönemde başlatılan yenilik çalışmalarını
destekler niteliktedir.
Burda ilginç olan bir beyit ise ;Muini zalimin dünyada erbab-ı denaettir
Köpektir zevk alan sayyad-ı bi-insafa hizmetten beyti ise son derece anlamlıdır.
Şiir gününde olduğu kadar günümüzdende izler taşımakta hatta geleceğede ışık tutar niteliktedir.
