Hızır (a.s.) Hz. Mûsâ döneminde yaşayan, kendisine ilâhî bilgi ve hikmet öğretilen kişidir. Arapça kaynaklarda hadır (hadr, hıdr) şeklinde yer alan ve Arapça menşeli olduğu kabul edilen kelime Türkçe’de Hızır ve Hıdır biçiminde kullanılmaktadır.
Hazret-i Hızır (as) Allah'ın salih bir kulu olup, peygamber değildir, diyen olmuşsa da cumhur-u ulemâya göre peygamberdir. Hazret-i Musa (as) zamanında yaşamış ve kendisiyle görüşmüştür. Kehf sûresinin Musa kıssasında, "Allah'ın büyük kullarından bir kul" olduğu ifâde edilmiştir.
Aynı zamanda Ledün ilmi verilmiştir.
(bkz: ledün ilmi)
Vakti zamanında hamamda tek başına yıkanan yaşlı bir adam varmış.
Bir gün hz. Hızır hamamda yalnız başına yıkanmaya çalışan bu ihtiyara yanaşmış ve:
+ ey ihtiyar, gençliğinde yaşlılara yardım etseydin şimdi gençler de sana yardım ederdi.
- Ben gençliğimde yaşlılara yardım ederdim ama zamane gençliği şimdiler de yardım etmez olmuş.
Bu sırada hz. Hızır as ihtiyar adamın sırtını keselerken konuşmaya devam etmişler:
+ demek ki yaptığın yardımları içinden gelerek yapmamışsın. Allah'ın sevgisini kazanmamışsın. Yoksa ettiğin o hayrı neden görmeyeceksin ki?
- eğer yaptığımı Allah için yapmasaydım, onun sevgisini kazanmasaydım, Allah bugün benim sırtımı Hızır'a keseletir miydi?
Duyduğu bu laf karşısında çok şaşıran hz. Hızır hamamdan sonra yüce Allah'ın huzuruna çıkmış ve:
+ yüce rabbim, bana verdiğin seni sevenlerin listesinde o yaşlı adamın ismi yoktu. Bu nasıl olur?
- ey Hızır! biz, bizi sevenlerin listesini sana verdik.
Fakat bizim sevdiklerimizin listesi bizim yanımızdadır.
