hiva hanlığı, günümüz özbekistan, türkmenistan ve kazakistan sınırları içinde kalan bir alanda, 1512-1920 yılları arasında varlığını sürdürmüş olan özbek devletidir. buhara hanlığı ve kokand hanlığı ile birlikte "özbek üç hanlığı" olarak anılmıştır. ruslar uzun süre bölgeyi ele geçirmek için uğraşmış ve (bkz: komünist ihtilali) sonrası hanlık da ortadan kaldırılmıştır. son 2 yüz yıllık tarihinde hep türkmenlerin çıkardığı isyanlarla ve taht kavgalarıyla yıpranmış olsa da rusların orta asyayı ele geçirmesindeki en büyük engel olabilmeyi başarmıştır. malesef en sonunda hive hanlığının bu çalkantılı iç olaylarının da etkisiyle ruslar bölgeyi ele geçirmiş bir dönem vasallık olarak elinde bulundurmuştur ve komünistler de son hükümdarı öldürüp toprakları üç ayrı ülkeye paylaştırmıştır. ilmi anlamda orta asyanın öncüsü olan hanlık yerini rus kuklası devletlere bırakmış vaziyettedir.
