hipotermi , taşikardi , renin-angiotensin sisteminin aktive olması ,glomerular filtrasyonda azalma, mikrokapillar damarlarda daralma, ilerleyen dönemlerde dokularda siyanoz , bradikardi gibi tepkilerin şekillenmesine neden olan şoktur.
aslında hemen hemen hepsinde olayların başlangıcı hariç gelişimi aynıdır. sadece alerjik şok etkenine bağlı olarak diğerlerine göre daha hızlı gelişmektedir ve kan hücresi profili bakımından diğerlerinden ayrılır. *
bir de şokun endikatif lezyonları vardırki ; bunlardan birisi dissemine intravasculer coagulopatidir, ona hiç girmeyelim.
Vücuttaki sıvı volümünün azalması sonucu görülen şok tablosu. Kan kaybı bunlardan biridir.
insan kanının %20sini kaybederse bunu tolere edebilir. Ama %50sini kaybederse yaşaması mucizedir.
Hipovolemik şok en sık görülen şok tipidir. Vücudun hipovolemik şoka verdiği yanıtlar vardır. Örneğin renin anjiyotensin aldosteron sistemi devreye girer ve böbreklerden suyun geri emilimi artar. Perifere yani cilde, hayati olmayan organlara giden kan azaltılır bunu periferik direnci artırarak yapar. Bu sayede kan kalbe ve beyne gider. Bunu norepinefrin sayesinde yapar. Damar dışı sıvılar damar içine alınır, kanın viskozitesi azalır, daha rahat hareket eder. Hemoglobin'in oksijene affinitesi yani ilgisi azalır, dokulara oksijen vermesi kolaylaşır yani. insülin azalır. insülin dokulara glikoz girmesini sağlayan hormondur. Bu sayede diğer yerlere gitmesi gereken glikoz beyne gider çünkü beyin glikozu insülin ile almaz. Her şey beyin için.
Avp salgılanır, avp böbrekten suyun geri emilimini artıran ve vazokonstriksiyon yapan bir hormondur.
Kaybedilen sıvının yerine kan mı vermeliyiz? Hayır. Kan ve izotonik sıvı verildiğinde sağ kalımın daha yüksek olduğu görülmüştür. Yani volüm artırılmalıdır.
Solid organ yaralanmaları, kusma, diyare, diseksiyon gibi sebeplerle hipovolemik şoka girilebilir.
Belirtiler: hasta ajitedir. Taşikardiktir çünkü kan yetmiyor. Nabız basıncı daralmıştır, kapiller doluş hızı düşmüştür çünkü perifere kan gitmiyor.
Şoktaki hasta geldiğinde tanı ve tedavi beraber gider. Her zamanki gibi ilk olarak abcde protokolü izlenir. Aynı zamanda hasta resüsite edilmeli, sebep araştırılmalı ve ortadan kaldırılmalıdır. Amaç yeterli doku perfüzyonunu yani dokuların oksijene ulaşmasını sağlamaktır. Bu da aldı çıktı takibiyle mesela idrar çıkışıyla ölçülebilir. Erişkin bir insanın saatlik idrar çıkışı en az 50 cc olmalıdır.
Hasta geldiğinde o2 saturasyonunu %90 seviyesine ulaştırmaya çalışırız. Nörolojik muayene yapılmalı ve monitorize edilmelidir. Şoktaki hastaya nedenden bağımsız direkt en az iki damar yolu açılmalıdır. Kanayan hastada ilk amaç damar içi volümü artırmak, ikşnci amaç eritrositi artırmaktır.
Sıvı tedavisi ne zaman kesilir?
idrar çıkışı, kan basıncı, laktik asidoz, nabız normale döndüğünde kesilebilir.
Hastanın hemodinamisi stabilize edilemiyorsa acil cerrahi gerektirir. Çok fazla sıvı vermek de iyi değildir çünkü pıhtılaşma faktörleri seyrelir ve kanama durmaz. Mortaliteyi artırır.
