sibirya taygalarından orta asya bozkırlarına inen, çin kaynaklarında "hu" olarak geçen türklerin, bir araya gelerek oluşturdukları birliğe yine çinlilerin verdikleri isim. bugün isimlendirdiğimiz şekli ile, ilk hunlar.
bu sibirya kökenli göçebe türk kavimleri arasındaki birliği sağlayan ilk lider ise, ismi yine çin kaynaklarından öğrenilen teoman'dır. ünvanı ise "şen-yu" olarak geçer ki buna türklerin çeng-li dedikleri bilinir. tengri isminden devşirilmşi olması, hükümdarın kudreti ve ona olan bakış açısı ile doğru ilintilidir. bu ünvan daha sonra çinlilerin diline, imparator betimlemesi olarak da geçmiştir, ancak türk kökenlidir. teoman'da -ve daha sonra mete'ye- verilen bir diğer ünvan "ku-tu" ise, gök ve türk ilintisini belirterek, hem tanrısal kutsallığı hem de soy saflığını öne çıkaran bir yüceltici nitelemedir.
arkeolojik, antropolojik ve etnolojik çalışmalara göre, hiung-nu'lar kısa boylu, iri yapılı, tıknaz, büyük ve geniş bir yüz yapılı, elmacık kemikleri çıkık ve çekik gözlü idiler. çin kaynaklarına göre ise, tamamı başlarının tepesinden aşağı inen bir saç örgüsü ile bağladıkları saçları epey uzun, yine aşağı inen sivri uzun sakallı ve bıyıklı idiler. bilim adamlarının üzerinde neredeyse fikir birliğine vardıkları konu bu asyalı topluluğun ilk türk halkı olduğunu gösterir.
bu göçebe toplumun, ilk birleşme ve yerleşik yaşama geçme denemesi denebilecek ilk ve asıl merkezleri, daha sonraları ötüken olarak adlandırılacak olan, modern moğolistan'ın kuzeyindeki orhun ve selenga bölgeleri idi.
çin seddi'nin, hiung-nu'ların, çin'e yaptıkları ve çin'in karşı koymakta oldukça zorlandığı akınları kesmesi amacıyla yapıldığı bilinir.
hiung-nu'lar* daha sonraları çeşitli kollara ayrılmış ve zaman içerisinde kendi içlerinde de anlaşmazlığa düşmüş ve büyük bir kısmı kavimler göçü denilen bir hareketle dünyanın çeşitli yerlerine yayılmışlardır. dönemin kesintisiz kuzey buzulları üzerinden amerika kıtasına kadar gidenleri olduğu gibi, avrupa ve tabi anadolu'ya yayılmalarla, çağımızın modern dünya toplumlarını oluşturan ana etmenlerden birisi olmuşlardır.
