sanki felsefesinde yüzyıllar sonra tam şeklini alacak olan varoluş felsefesine başlangıç taşı önemi taşıyan sözü bulunmuş olan filozof. '' aynı nehirde iki kere yıkanamayız, nehrin suları değişmiştir '' der. varoluş felsefesinde de süreklilik ve hareket devam eder. nehir de bu duruma gönderme yapar.
evrenin diyalektik bir oluşa göre işlediğini düşünen, bir bütünün ancak karşıt eğilimli unsurlarların bir arada bulunmasıyla var olabileceğini savunan m. ö.5 'inci yüzyılda yaşamış miletli filozof.
herakleitos varlık felsefesinin yunan şubesidir. sonrasında ise sırasıyla hegel kierkegard heidegger ve sartre okursan tamamlarsın konuyu.
tabi heidegger'i anlamak için orta çağ hristiyan felsefesini anlaman. hegeli anlamak içinde platonu bilmen gerek.
böyle böyle kurcalarsan hint felsefesinden çıkıyorsun dışarıya.
iyonyalı ve pythagorasçı filozofların eksik bıraktığı noktaya değinmiş, felsefesini evrenin değişimi üzerine kurmuştur. Arkhesi ateştir. Burada ateş maddi varlığından ziyade bir süreci, bir hareketi temsil eder.
Herakleitos var oluşu “zıtlıkların savaşı” olarak açıklamıştır. Ona göre varlığın özünde yakım ve yıkım mevcuttur. Sağlık, barış, iyilik, ıslak, soğuk, vb. Kavramlar karşıtları olmadan bir anlam ifade etmezler. Karşıtlarıyla birlikte vardırlar ve döngüsel bir dönüşüm içindedirler. Bu dönüşümü belirleyen şey de “logos” adını verdiği evren yasalarıdır. “Ateş ölçü ile yanar, ölçü ile söner.” Der. Ölçü her maddede aynıdır. Gelişigüzel bir şekilde gerçekleşmez. işte bu değişimin mantığını belirleyen şey, logos, bir anlamda tanrının evrende faaliyet gösteren yönünün tanımlanmasıdır. Aynı zamanda bizden bir parçadır çünkü biz onu akıl yoluyla kavrarız.
"Tanrı bir tütsüden çıkan dumana benzer, aslında tektir, fakat herkes onu farklı algılar." Sözünün sahibi olan filozoftur. Fragmanlar adlı eseri vardır.
Logos olarak felsefede bugün dahi büyük bir yere sahip olan kavramını, tanrısal akla işaret ederken kullandığı düşünülse de bu düşünce Heidegger ile birlikte büyük oranda yara almıştır. Logos ilk anlamıyla söz demektir. Aristoteles logos'un yani sözün işlevini soruşturur ve sonucunda buna açığa çıkarıcı yani phainesthai işlevinin ait olduğunu söyler.
Fakat bu logos'un yegane işlevi değildir. Zira Logos bir diğer anlam olarak toplamak demektir. Herakleitos'un zıtlıkların birliğinden kastı budur. Logos her şeyi bir araya getirir. Buradaki bütüncüllük, zaman hususuna da geçer.
Logos'un açığa çıkarıcı söz ve bir araya getirme oluşu birleştirilirse "logos, bir araya getirip, toplanmışı açığa çıkaran" olur. Bu ne kazandırır ki bize? Harikulade soru. Bu bize görünüm ve varlık arasında ayrıma ilk apofantik değinmeyi gösterir. Varolanı bir bütün olarak gören Herakleitos, oluşu bütüncül olarak ele alarak daha çok sonraları fenomenolojiye temel olur.
Herakleitos, basit bir filozof değildir. Aksine sokrates ile başlayan metafizik kurgulamalardan önce varlığı bütüncül ele alan ilk filozoflardandır.
Diyalektik düşüncenin babası sayılan filozof. Karşıtlıkları kullanarak gerçekleştirilen akıl yürütme biçimi olan diyalektik; kapitalizm'in sosyalizmi doğurmasına yol açmış ve hala dünya insanlarını iki ucu boklu değnekte gezdirmektedir. maalesef ölenlere yazık oldu sistem hep zenginlerin kontrolünde..
'' Egemenlik gerçekten milletin olduğunda hükümetlere gerek kalmayacak'' der Charles Bukowski
belki biz onun kadar şarhoş olamadık bilemiyorum.
herakleitos da çok güzel şeyler söylemiş.
''kendinizi başkasına anlatmayın. sizi sevenin buna ihtiyacı yoktur. sevmeyen de inanmayacaktır zaten onun hayatında bir seçeneksen, onun senin bir önceliğin olmasına izin verme. ilişkiler en iyi dengeli olduğunda yürür uyandığında iki seçeneğin var tekrar uyuyup bir rüya görmek, ya da uyanıp rüyanın peşinde koşmak bize değer verenleri ağlatır, vermeyenler için ağlarız bizim için hiç ağlamayacaklara değer veririz garip ama gerçek bir kez bunu anlasak değişmek için hiçbir şey geç değil mutluyken söz, üzgünsen cevap, öfkeliysen karar verme zaman nehir gibidir aynı suda iki kez yıkanılmaz an’ı yaşa, geçen su bir daha gelmez hep meşgulsen, hiç müsait olamazsın hep zamanının olmadığını söylersen, hiç zamanın olamaz hep “yarın yapacağım” dersen, yarın hiç gelmez.''
Ontolojinin ve felsefenin temel sorunu olan varlığın kendisinde ilk dolayımsız ve yekpare icrasını gördüğümüz filozof. Heidegger'in de sık sık "akşam diyarı" felsefesinden bir filozof olan herakleitos, logos kavramıyla felsefeye ziyadesiyle büyük bir ölçüde etki etmiştir.
Logos'u hangi anlamda kullandığına dair çeşitli görüşler mevcuttur lakin bu görüşlerin büyük bir kısmının batı metafiziği tarafında öne sürüldüğünü düşünürsek, bu görüşler oldukça metafizikçe kalacaktır.
Herakleitos fragmanlarında sunduğu felsefesiyle nicel olarak kısadır. Ama nitelikleri ve işaret ettikleriyle hala konuşulmaya ve üzerine düşünülmeye devam edilen bir adamdır.
Değişme probleminde parmenides karşısında yer alan pre-sokratik dönem filozoflarındandır.
En önemli fikri "logos"tur.
Her şeyin değiştiğini ve varlığın oluş olduğunu, ilk maddenin ise ateş olduğunu söyleyen filozof, karşıtlık ve savaş ilkesi ile "her şey zıddıyla vardır" fikrini başlatmıştır.
ne peygambersin ne de çoban, sen yanmış suyun küllerisin karanlık adam!
güneş olmasaydı geceyi öbür yıldızlar yapardı.
ortaktır daire çemberinde başlangıç ve son.
ters gelenler uyuşur.
doğa saklanmayı sever.
insan ışığa değer gecenin içinde, öldüğünde, gözünün feri söndüğünde. diriyken ölüye değer uykuda, gözünün feri söndüğünde.
uyanıkken uyuyana değer.
iyiyle kötü, bir ve aynı. kesip biçen, yakan, türlü acılar veren hekimler, boşuna suçluyorlar hastalarını hak ettikleri parayı vermediklerinde. çünkü hastalıkla aynı şey verdikleri iyilik.
doğduklarında, yaşamak ve paylarını almak istiyorlar yaşamdan, belki de daha çok ölümün dinginliğine kavuşmak ve çocuklar bırakıyorlar arkalarında, aynı yaşam payın alacak.
yasa: birin istemine boyun eğmek.
anlamadan dinlerken sağırlara benziyorlar. atasözü onlar için söylenmiş: buradalar ama yoklar!
her şey duman olsaydı burun deliklerimizle tanıyabilirdik her şeyi.
aynı ırmaklara gireriz ve girmeyiz. biziz ve değiliz.
savaş her şeyin babası, her şeyin kralıdır; kimine tanrı der, kimine insan, kimini köle yapar, kimini özgür.
iyiyle kötü, bir ve aynı. kesip biçen, yakan, türlü acılar veren hekimler, boşuna suçluyorlar hastalarını hak ettikleri parayı vermediklerinde. çünkü hastalıkla aynı şey verdikleri iyilik.
yol. düz ve eğri.
yemlik burçak bulduklarında öküzler mutlu olur demek gerekirdi.
güneş her gün yeni.
yol. aşağı ya da yukarı, tek ve aynı.
güneş olmasaydı geceyi öbür yıldızlar yapardı.
ruhlar görünmezi koklar.
kendimi aradım.
ortaktır daire çemberinde başlangıç ve son.
günlerin hepsi bir.
hastalık sağlığı iyi ve değerli kılar, açlık tokluğu, yorgunluk dinlenmeyi.
insan sarhoş olduğunda küçük bir çocuk götürür onu, yalpalar nereye gittiğini bilmez, çünkü nemlenmiştir ruhu.
doğa saklanmayı sever.
rastgele saçılmışların en güzeli, evren.
soğuk ısınır, sıcak soğur, nemli kurur, kuru ıslanır.
ne peygambersin ne de çoban, sen yanmış suyun küllerisin karanlık adam!
Antik dönemin düşünürleri ve inanışlarında "Ateş"in ilahileştrilmesi somut gözlemsel bir olgudur. Bir cismin yanışı -bundan dolayı öncesi ve sonrası oluşu- diyalektiğin temel/ana düşünüş unsuru olmuştur. Heraklit'ten önce Ateşin önemi çok daha uzun yıllara dayanır. Fakat sistematik olarak öncellerini ilerletecek kavramlar sunmuştur. Heraklit bu bağlamda dönemin diğer Yunan filozofları gibi doğu felsefelerinden etkilenmiş ve koca bir düşünce biçimine yelken açmıştır.
