ilkçağın önemli filozoflarından.o da çağdaşları gibi herşeyin kendisinden meydana geldiği şey(arkhe) problemi üzerinde düşünmüş ve arkhe'yi ''ateş'' olarak ileri sürmüş.herakleitos'a göre hiçbir şey durmaz ve herşey değişme halindedir,değişir ve hareket eder.
Logos olarak felsefede bugün dahi büyük bir yere sahip olan kavramını, tanrısal akla işaret ederken kullandığı düşünülse de bu düşünce Heidegger ile birlikte büyük oranda yara almıştır. Logos ilk anlamıyla söz demektir. Aristoteles logos'un yani sözün işlevini soruşturur ve sonucunda buna açığa çıkarıcı yani phainesthai işlevinin ait olduğunu söyler.
Fakat bu logos'un yegane işlevi değildir. Zira Logos bir diğer anlam olarak toplamak demektir. Herakleitos'un zıtlıkların birliğinden kastı budur. Logos her şeyi bir araya getirir. Buradaki bütüncüllük, zaman hususuna da geçer.
Logos'un açığa çıkarıcı söz ve bir araya getirme oluşu birleştirilirse "logos, bir araya getirip, toplanmışı açığa çıkaran" olur. Bu ne kazandırır ki bize? Harikulade soru. Bu bize görünüm ve varlık arasında ayrıma ilk apofantik değinmeyi gösterir. Varolanı bir bütün olarak gören Herakleitos, oluşu bütüncül olarak ele alarak daha çok sonraları fenomenolojiye temel olur.
Herakleitos, basit bir filozof değildir. Aksine sokrates ile başlayan metafizik kurgulamalardan önce varlığı bütüncül ele alan ilk filozoflardandır.
(m.ö.540-480)
tam anlamıyla bütünsel bir bakış açısına sahiptir. başlangıçla bitişi birleştiren dairesel devinim en yetkin devinimdir. "çemberde başlangıçla bitiş çakışır."
ve bu dairsel dizilişte karşıtlar birbirlerinden türerler ya da birbirlerine dönüşürler.
ateş-hava-su-toprak..
toprağın ölümü ateşin doğumudur, suyunki havanın, havanınki ateşin..
böylelikle her şey dönüşlülükte vardır der...evren karşıtların birliği içinde yani logos'ta varlığını sürdürür. karşıtların sürekli çekişmesiyle süren bu diyalektik olmasa evren sönüp gidecektir. uyumsuzluğun bitmesi demek dünyanın bitmesi demektir..
üstadın bir öğrencisi daha aşırıya gitmiş aynı ırmağa bir kez bile girilemeyeceğini söylemiş. değişim o kadar yoğun onu anlatmak istiyor çömez. yine birisi bişey söylediğinde parmağını ağzına götürüp sallarmış. e tabi karşısındakinden çıkan söz ona gelene kadar değişime uğrar. boynuz kulağı nasıl geçer alın size
kalabalığa prim vermez üstad. eşekler samanı altına tercih eder der. bize kalan fragmanlarındaki üslubu sadece bir filozof gibi değil bir şair adeta bir peygamber edasındadır. gaybtan haber veriyo gibi hissettim bir ara: "ölümde insanları ummadıkları, hayal edemedikleri şeyler bekler" demiş, gitmiş görmüş ve bize anlatıyor.
logos , kosmos, ölçüler içinde değişme vb bilgemizi anlamak için hazmedilmesi gereken kavramlar.
değişimin filozofuna bazıları melankolik yakıştırması yapmış. bir kahin gibi konuşuyor: kapalı ve bulmacacı, süssüz ve karışık.
bir fragmanla bitirelim
"umut edilmeyeni umut etmezsen, onu bulamazsın. çünkü ne bir iz vardır ne de bir yol."
efes'te doğmuş, pek çok yer gezmiş ancak yine efese geri gelmiş filozoftur. Peri tu Pantos* adlı kitabını Artemis Tapınağı'na saklamıştır. Bu yapıtı o kadar anlaşılmaz bir biçimde yazmıştır ki bu yüzden ho scotenios* adıyla nitelendirilmiştir.
herakleitos'un felsefesi mutlak anlamda hiçbir şeyi kabul etmez.
yani şöyle anlayabilirsiniz ne
mutalak iyi vardır ne de mutlak kötü...
herakleitos,
her şeyin değiştiğini daha doğrusu değişmek zorunda olduğunu vurgularken
sınıfsal ideolojisiyle çelişkiye düşer.
yani hiçbir siyasal ve toplumsal kurumun kalıcı olmadığı sonucuna ulaşır.
