haymana bölgesi ermenilerin ilk anayurtlarındandır ve ermeniler kendilerini "hay" milleti olarak adlandırırlar. yoksa timurun kızı mana/cimcime veya orhan gazinin anası hayme den gelmiyordur. hem madem bu iki hatun gerçekten vardı ve bu kadar sevilirdi de timur ve ertugrul ismi günümüzde bile isim olarak verildiği halde neden hayme veya mana ismine rastlamayız. bunlar rivayet ve tarih uydurma sanatının en uç noktasıdır. üstelik haymanada bu isim yakıştırma yarışı biraz kafa karışılıgına sebep olmuştur ve bir pastanenin ismi cimcime sultan (timurun kızı) ve hayme anadan (ertugrul gazinin anası) hybrid olarak hayme sultan adını almıştır.
ankara-eskişehir arası yolculuklarda tabelası her görüldüğünde "haymana koyam" esprisi dile gelip gelip otobüs koşulları nedeniyle kimseyle paylaşılamayan ilçenin ismi.
ankara'ya bağlı bir ilçe merkezi. şehrin girişindeki tabelada, nüfus dokuzbin civarında görünse de, bu kadar nüfusa sahip olmadığı gözle görülür şekilde bellidir.
frigler döneminde yerleşim alanı olarak kullanılan şehrin ismi ermenice 'den gelmektedir. "'hay'" ermenilerin kendilerine verdikleri isimdir (hayastan: ermenistan), mana ise ''anne'' anlamına gelmektedir.
çok geniş bir platodur. osmanlı döneminde en iyi atların haymana yaylasında yetiştirildiği bilinmektedir. o dönemlerde, atlar şehrin sokaklarında bile salına salına gezerlermiş. ''haymana beygiri gibi yol ortasında yürümek'' deyimi de bu nedenle ortaya çıkmıştır.
haymana'nın en önemli özelliği, yaklaşık 35 derece sıcaklıktaki yeraltı suyudur. haymana kaplıcalarında ısıtma su kullanılmadığı için, kızılcahamam kaplıcalarından daha üstün olması gerekirken ilçe yönetimlerinin sorumsuzluğu nedeniyle, şehir kızılcahamam kadar gelişememiş ve çoğunlukla ankara il merkezine yoğun bir göç vermiştir. hatta haymana belediyesi şehrin ortasına koca bir işhanı dikmiş, fakat sonradan birtakım inatlaşmalar yüzünden işhanı yıllarca bir moloz yığını olarak kalmıştır orada. sonradan özel bir hastaneye devredilerek işin içinden ''sıyrılmışlardır.''
halkın çoğunluğunu şexbızın kürtleri oluşturur. çoğu köye asfalt yoldan ulaşmak mümkün değildir. ilçedeki ekonomik imkansızlıklar ve işsizlik nedeniyle, halk başta ankara olmak üzere çeşitli yerlere dağılmıştır. ilçe merkezinde ise en belirgin şahıslar, belediye başkanı ve encümenler, birkaç jandarma eri (arada bir alışverişe çıkarlar komutanları için) ve birkaç memurdan ibarettir. halkın çoğunluğu, ilçe kaymakamının isminden bile bihaberdir, çünkü bu bölgedeki kaymakamları görebilmek pek mümkün değildir. belki de böyle bir atama hiç gerçekleşmemiştir.
ankara-haymana arasında taşımacılık yapan, iki otobüs firmasının yıllarca süren kanlı-bıçaklı kavgalarının nihayetinde; belediye olaya el atmış ve otobüs işletmeciliğini kontrol altına almıştır. fakat yine de şehre özel arabanızla gitmeniz tavsiye olunur. yoksa otobüs içinde herhangi bir durumdan şikayetçi olmanız durumunda, aşağıya indirilip otobüs personeli tarafından dövülme olasılığı vardır.
Türkiye Cumhuriyeti'nin başkenti Ankara'nın bir ilçesi olan Haymana şehrin güneyinde yer alır.
Haymana'nın Ankara şehir merkezine uzaklığı 74 kilometredir. yüzölçümü 2976 km2, rakımı 1259'dur.
ilçenin doğusunda Bala ve Gölbaşı, güneyinde Kulu ve Cihanbeyli, batısında Polatlı ve kuzeyinde Gölbaşı ilçeleri yer alır. ilçe topraklarının 2/3 sini Haymana Platosu oluşturur. Ormanlık alan yok denecek kadar azdır. Haymana ilçesi kaplıcasıyla ünlüdür. 1071 Malazgirt Zaferinden sonra Anadolu'nun Türkleşmesiyle birlikte XII. Yüzyılda Haymana'nın da yer aldığı bölge Türk egemenliğine girmiştir.
