Kendine baktığında ne gördüğünle alakalıdır bu durumda hayat. Depresif misin dandiktir, biraz da olsa neşe var mı o zaman da çekilesidir. Ancak ruh hali bu değişebilir, ya şizofrensen?
ey gafil mudur! bil ki, galat-ı his nevinden(hislerinin yanılmasından), gayet muvakkat(geçici) dünyayı lâyemut(ölümsüz) ve daimî görüyorsun. etrafına ve dünyaya baktığın zaman bir derece sabit ve müstemir(devamlı) gördüğünden, fâni nefsini de o nazarla sabit telâkki ettiğinden(düşündüğünden), yalnız kıyametin kopacağından dehşet alıyorsun. güya kıyametin kopmasına kadar yaşayacaksın gibi, yalnız ondan korkuyorsun.
aklını başına al. sen ve hususî dünyan, daimî zeval(gelip geçici) ve fenâ darbesine mâruzsunuz. senin bu galat-ı hissin(his yanılgın) ve mağlâtan(aldatmacan) şu misale benzer ki: bir adam, elinde olan âyinesini(aynasını) bir hane veya bir şehre veya bir bahçeye karşı tutsa, misalî bir hane, bir şehir, bir bahçe, o âyinede görünür. ednâ(basit) bir hareket ve küçük bir tagayyür(değişiklik) âyinenin başına gelse, o misalî hane ve şehir ve bahçede hercümerc ve karışıklık düşer. hariçteki hakikî hane, şehir ve bahçenin devam ve bekàsı sana fayda vermez. çünkü, senin elindeki âyinedeki hane ve sana ait şehir ve bahçe, yalnız âyinenin sana verdiği mikyas ve mizanladır(ölçüyledir).
senin hayatın ve ömrün âyinedir. senin dünyanın direği ve âyinesi ve merkezi, senin ömrün ve hayatındır. her dakikada o hane ve şehir ve bahçenin ölmesi mümkün ve harap olması muhtemel olduğundan, her dakika senin başına yıkılacak ve senin kıyametin kopacak bir vaziyettedir. madem öyledir, sen bu hayatına ve dünyana, çekemedikleri ve kaldıramadıkları yükleri yükletme.
lem'alar.
