Harput adının kaynağı konusunda öne sürülen düşünceler arasında, yoğunluğu "Kar/Har=taş", "Pert/berd=kale"den oluşan "Taşkale" açıklaması alırken Evliya Çelebi Seyahatnamesinde, konuya ilişkin farklı açıklamalar görülür. Birinci açıklamaya göre; yörede meşhur dikenli bir söğüt ağacı varmış, bu nedenle de kente "Har-Bid" demişler. Diğer açıklamaya göre, bölgede bol miktarda diken yetiştirildiğinden, diken getirici anlamında "Har-Berid" denilmektedir.
Evliya Çelebi'nin rivayetleri dışında kalan ve yoğunlukla yapılan "Taş-Kale" açıklamasına katılmayan Surguroğlu; Harput adının kökeninin "Har-pu-ta-va-nas" veya "Har-pu-ta-aş" kelimelerinden türediğini, bu kelimelerin ise "Ga-ar-ba-ta" veya "Har-pu-ta-aş" adlı bir tanrı/tanrıça veya lider adından gelme olabileceğini belirtirse de, bu isimlerin nerede yer aldığını ve hangi kültüre ait olduğunu belirtmez. Bütün bu açıklamaların aksine Nurettin Ardıçoğlu, Harput'un en eski adının "Carcathiocerta" olduğunu belirtirken; "Carcath=şehir", "Certa=kale" anlamlarını koyarak, Carcathiocerta / Karkathiokerta adının "Şehir kale" anlamına geldiğini söylemektedir.
Net ve bilimsel olmayan bu isim kökeni açıklamaları ile birlikte, tarihsel gelişim sürecinde Harput kenti; çeşitli kaynaklarda Hartabert / Hartabird / Khartabirf, Haratparat, Hısn-ı Ziyad / Hisn Ziyad / Hısn Zait / Hesna de Ziyad, Zaid / Zait, Ziata Castellum, Karkathioker-ta/Carcathiocerta , Hasan Ziyad, Kharpot/ Kharpote/ Kharpeta/ Karpata", Quartapiert/Quart-Piere, Harputaş, Kharpert/ Kharberd/ Karbed/ Harberd/ Garpert/ Harbert/ Hoiberd, Harpote, Kharput/Karput, Hayr al-buyut, Harputauanas, Harpurt/Harpurd, Hartpirt/ Hargirt/ Harbit/ Harbirt/ Harbid/ Harbut, Herburt/ Herbrut/ Herput/ Herprut, Handzit/Hinzit, Ilüsnüziyad gibi adlarla anılmıştır.
Görüldüğü gibi bu isimlerin pek çoğu birbirine benzer. Özellikle "Har", "Her" veya "Khar" kökenli isimler, tek grupta bir araya gelebilir. Hatta biraz zorlamayla "Quar" köklü isimleri de bu gruba eklemek mümkündür. "Hısn-ı Ziyat/ziyad" ve "Ziata Castellum" isimlerindeki "Ziyat/ziyad/ziata" kelimeleri, "kale" anlamına gelen "Castellum" ve "Hısn" kelimeleri ile birleşerek, "Ziyad kalesi" anlamında kullanılmıştır. Üç kaynakta rastlanılan "Hasan Ziyad" ismi ise, olasılıkla "Hısn-ı ziyad" dan bozularak kullanılmış olmalıdır.
Bütün bu isimler dışında olup, en farklı isimleri oluşturan "Carcathiocerta / karkathiokerta", Sophane bölgesinde bir kent adı olarak anılsa da"; bunu kanıtlayacak verilerimiz yoktur. "Hayr al-buyut" ve "Handzît/Hinzit" isimlerinin kökeni anlaşılamamıştır. "Hüsnü ziyad" adı ise, Muaviye Döneminde Harput'ta valilik yapan "ibni Ziyad "a bağlanmaktaysa da, konuya ilişkin net bilgi bulunmamaktadır.
Sonuçta çok farklı isimler ve açıklamalar verilmesine karşın, Harput adı ve anlamı konusunda ortaya net bir şeyler konulamamaktadır. Bu konuyu tarihçilerden çok dil bilimcilerin ele alması, farklı yorumları da gündeme getirecektir.
Elazığ'ın en eski yerleşim merkezi olan Harput 4000 yıllık tarihi bir geçmişe sahip, birçok medeniyetin izlerini taşıyan, çeşitli dönemlerden kalma eserleri, kültürel ve doğal güzellikleri ile değer biçilemez tarihi- kentsel sit alanıdır.
zamanında ilk amerikan okulunun buluduğu, su anda da evliyalarıyla meşhur elazığ ilçesi.
zamanının en buyuk sehir merkezlerinden. artukoğulları nın zamanında yapılmış, halen buyuk bir kısmı ayakta olan ihtişamlı harput kalesi ni içinde barındıran, elazığ ın her noktasını yüksekten göreblieceğiniz, tüyleri diken diken yapan elazığ ilçesi.
bir çok şarkıyada ilham kaynağı olmuştur. karmı yağmış şu harputun başına, kurban olam toprağına taşına dedirtmiştir.
edit:pamela * bile istanbul dan gitmek lazım harput görmek lazım demiştir * .
