en basit anlatımla, bir ülkede kullanılan alfabenin kısmen veya tamamen değiştirilmesine "harf devrimi" denilmektedir. bu türkiye'de kullanılan kavramdır. diğer ülkelerde bu devrim kadar büyük bir değişim olarak görülmeyip "revizyon" olarak nitelenir.
türkiye'de 1 kasım 1928'de yapılan harf devrimiyle, arap alfabesinin Osmanlıca'ya uyarlanmış biçimi olan Osmanlı yazı sisteminden, latin alfabesinin türkçe'ye uyarlanmış biçimi olan yeni türk alfabesine geçilmiştir.
bu değişiklik ile getirilen yeni alfabenin Türkçe'ye daha uygun olup olmadığı konusunu dilbilimcilere bırakarak burada, devrimin geriye ve ileri doğru olması konusu üzerinde duracağım.
bir devrimin ileri ve geriye doğru olduğu konusu tamamen subjektif kriterlere dayanır. yani değerlendiren kişinin kendi yaklaşımlarına göre niteleme değişecektir.
örneğin yıllarca medrese eğitimi görmüş, osmanlıca üzerinde hızlı okuma kabiliyeti geliştirmiş, el yazısı tekniğini tamamen arap alfabesi üzerinde ilerletmiş bir Osmanlı âlimi, askeri veya vatandaşı için bu devrimin ileriye doğru olmayacağı açıktır. zira 2 kasım 1928 günü bir anda okuma yazma bilmez durumuna düşmüştür.
israil söz konusu devrimi kesinlikle geriye doğru yapmıştır. çünkü ölü bir dili canlandırma gayesi ön plândadır. ibranice çok eski kökleri olmasına rağmen, dili konuşan milletin dünyanın her yanına yayılmış olması, bulundukları ülkelerin dilini anadilleri olarak kullanır hale gelmiş olmaları nedeniyle ibranice din adamları dışında konuşulmayan bir haline gelmişti.
arapça'ya fonetik olarak benzeyen -ki ikisi de aynı dil grubundandır- ibranice'de latin alfabesiyle karşılanması zor sesler (gırtlak harfleri, dilin diş üzerine yatırılmasıyla çıkartılan peltek harfler vs.) bulunduğundan dolayı latin harflerinden ibrani harflerine geçilmiş ve akabinde dil ile ilgili de büyük devrimler yapılmıştır.
aslında buradaki gerçek amaç ibraniceyi canlandırmak ve ibrani alfabesini yazılı yaşayan eserlerde görmek hayaliydi. zira latin harflerinin ibranice sesleri karşılamadığını söylemek yanlıştı. çünkü, örneğin gırtlaktan çıkan kalın "k" harfini "q" harfiyle veya harfin altına üstüne aksan işaretleri koyarak çeşitlemek pekala mümkündür. birçok balkan ve slovak ülkesi farklı seslerini klasik latin harflerinin altına üstüne şapkalar, apostroflar koyarak karşılarlar.
bu anlamda tarihe gömülmekte olan bir dil yani ibraniceyi canlandırma gayesiyle, yüzünü geçmişe dönmüş olmakla, geriye doğru bir devrimdir. ancak amaç gerçekleşmiş dil canlandırılmış, israil ise geriye değil; ileriye doğru gitmiştir. bu dil devriminin başarısı değildir. zira hala israilliler uluslararası yazışmalarda sıkıntı çekmekte ancak bunu problem etmemektedirler. zira birçok kanalda ibrani harfleriyle reklam ve klip yayınlanacak kadar insanlara benimsetmişlerdir alfabelerini. ileri gitmiş olmaları çalışkanlıkları ve kesinlikle iyi eğitim sistemlerinden kaynaklanmaktadır.
harf inkılabıyla okuma yazma oranını artırmak ve ilerleme kaydetmek sadece bir anadolu efsanesidir. hiçbir miskin "harfler değişmiş iyi ya gidip okuma yazma öğrenek gari" diyerek kahveden kıçını kaldırıp okula gitmez.
kullanılan alfabe bir imaj sorunudur. dışarıya karşı verdiğiniz imajınızı belirler. yunanlılar... asla alfabelerini terketmediler. dünyaya kendi alfabelerini öğretmek ve gelen turistlere, latin alfabesinin de kökeni olduğunu iddia ettikleri harfleriyle hava atmak en sevdikleri şeydir.
ruslar... tüm slavların bir nevi bağlılık göstergesi olarak kiril alfabesini kullanıyor olmalarından gurur duyarlar.
hintliler... dünyaya kakaladıkları mistisizmlerinin yanında promosyon olarak alfabelerini de gönderirler. sanskrit alfabesiyle yazılmış olan meşhur "om" sembolünü bilmeyen yoktur.
gürcüler ve ermeniler... ağızları açlıktan kokarken hala kendi ulusal alfabelerini kullanıyor olmanın gururuyla tokluk hissi yaşamaktadırlar. (diyet yapanlara duyurulur)
türkler... arşivde orijinal göktürk alfabesi hali hazırda beklerken onlar hala arap alfabesini mi, latin alfabesini mi kullanalım diye tartışıp duruyorlar.
