harem ağaları devşirme sistemiyle balkanlardan 8-12 yaşındayken toplanan çocukların askerliğe yeteneği olmayanlarından seçiliyordu(her gürz tutamayan harem ağası oluyor anlamı çıkmasın, askerliğe yeteneği olmayan çocuklar bıçkıhane'den tutun saray bahçıvanlığına kadar değişik mesleklere koşuluyordu.)
bazen siyasi nedenlerden ötürü idama mahkum olan asker veya sivil bir görevli eğer padişah tarafından çok seviliyorsa hadım olup haremağası olması şartıyla canı bağışlanırdı.(bu durum nadiren meydana gelmiştir)
neyse konu dağılmasın,harem'de cariyelerin can ve mal güvenliğinden temizliğinden eğitiminden sorumlu olan harem oğlanları bu devşirme çocukların en yakışıklıları arasından seçilir,ergenlik çağına girmeden hadım edilirlerdi.(harem oğlanları hadım edilirlerken rızaları alınmamaktadır.)
fakat fiziksel olarak narin olmalarından ötürü balkanlarda yetişen çocuklar bu hadım ameliyyesine dayanamazlar cerrah masasındayken terk-i can eylerlerdi.
bunun için harem oğlanları(özellikle osmanlı'nın kuzey afrika'yı fethetmesinden sonra)cezayir'li korsanlardan para ile satın alınan siyahi köleler arasından seçilmeye başlandı.
hadım işleminin bir standardı yoktu,kimilerinin ne var ne yok bütün takım taklavat budanırken kimilerinin sadece husyeleri alınırdı.bazen hadım edilen organ yeniden başgösterirdi(bunun için belli aralıklarla hadımağalarının dalgalar cerrahbaşı tarafından kontrol edilirdi,rüşvetin harem'e kadar girmesiyle bu kontrol de sadece kağıt üzerinde kaldı.)
harem oğlanları arasından zamanla sivrilenler haremağası yapılırdı.beyaz tenli(balkanlardan) haremağalarına akağa,siyah tenli(afrikadan) haremağalarına karaağa denirdi.
haremağaları ergenliğe girmeden testislerini kaybettiklerinden dolayı ömür boyu testosteron salgılayamadıkları için sakalları çıkmaz ve ince sesli olurlardı.
ancak bazen geç yaşlarda(ergenlikten sonra)hadım edilen haremağaları erkekliklerini tam kaybetmiyor hatta cariyelere aşık olabiliyordu.
mesela idam'dan kurtulup haremağalığına verilen cafer 1.abdülhamit'in sultanlığa seçtiği aşkıdil'e aşıktı.cafer,aşkıdil'i terbiyesi tamam değildir diyerek asla sultan'a teslim etmedi.
bazı haremağaları saraydaki görevleri bittikten sonra evlense de çocuk sahibi olup olmadıklarını maalesef bilemiyoruz.
cumhuriyeti ilanından sonra istanbuldaki son harem oğlanları ve ağaları ise tabir-i caizse adamdan sayılmadığı için çoğu vergiden muaf tutuldular.
