"Paskalyalı her Netam'ın yanında, poşulu bir Xırbo var.
Onüç çenesini sıvazlayıp soruyor:
"Niye çift çift iniyo yahu bunlar?"
Tefail yanıtlıyor:
"Onlar kardeştirler, ayrılmazlar..."
Bu kez Sonyamuk salağı, kalemini dişleyerek soruyor:
"Ya ayrılırlarsa?"
Tefail bir puro yakıp kederle gülümsüyor.
"Olsun," diyor, "yine de kardeştirler."
16'dan başlayıp 00'da biten 17 babdan oluşur, T.Uyar'ın şiirinden ibaret bab 00 dışında her babda bir Anadolu ağıdı epigraf olarak kullanılmıştır. Bab isimleri ve kullanılan epigraflar aynen şöyledir:
Bab 16
Terkip
"Pınarbaşında oturdum, ahreti seyre durdum..." Bursa ağıdı
Bab 15
Tetkik
"Yenişehirin yeşil düzü, anam çıkaramaz güzü..." Burdur ağıdı
Bab 14
Tetik
"Çığırtkanlar ağıt yakar, yarim taşıma bakar..." Bolu ağıdı
Bab 13
Tercih
"Meydanlıktır yatağımın, halim yoktur kalkayım..." Bitlis ağıdı
Bab 12
Tedavi
"Mirzana yolum var, dağ başında ölüm var..." Bingöl ağıdı
Bab 11
Teşne
"Asriydim mazi oldum, daha gençtim gazi oldum..." Bilecik ağıdı
Bab 10
Tespih
"Başçeşmeden su akmazi kurşun amana bakmaz..." Balıkesir ağıdı
Bab 09
Tedbil
"Kemerde yetişemez incir, kefenimde kara zincir..." Aydın ağıdı
Bab 08
Tefekkür
"Kohaya giden dönmez, ciğerimde yangın sönmez..." Artvin ağıdı
Bab 07
Terbiye
"Andızlıya koydular beni, meleklerden sordular beni..." Antalya ağıdı
Bab 06
Teğel
"Karşıyaka karanlıki erken geldi ayrılık..." Ankara ağıdı
Bab 05
Tevdi
"Tekirdede sakalın yok, ben ölmüşüm bakanım yok..." Amasya ağıdı
Bab 04
Teşrif
"Belediye taşıma yazmadı, çukurumu kimse kazmadı..." Ağrı ağıdı
Bab 03
Telef
"Kocatepeyi sel almış, genç ömrümü yel almış..." Afyon ağıdı
Bab 02
Bin elma mor ayva
"Karapınar taşar gider, bir canım var akar gider..." Adıyaman ağıdı
Bab 01
Tezkere
"Akkapıdan çıktım dönmedim, erenlere baktım görmedim..." Adana ağıdı
ece ayhan'ın
"yalnız ortadoğu'da el altınd satılan bir atlas
kim demiş on sekiz yaşından küçükler okuyamaz"
dizesiyle açılışı yapan "insanın ruhuna erişeceksen deliğinden değil yarasından gireceksin" le bütün nokataları koyan birgün gazetesi yazarı murat uyurkulak'ın romanı.
allayıp pullamaya gerek olmadan tırnakiçi sözlüğe yazar sevap işlerim haybeye, deye sol üst kulağını kıvırdığım sayfada şu der :
"-mesela, güzel güzel diyosun da, nasıl güzel bu Güzel, hele onu anlat...
-Güzel abi işte...
-Kör mü topal mı, uzun mu kısa mı, etli mi butlu mu?
-Abi, ayıp oluyo ama...
-tamam, peki, onu geçelim... Bari şunu söyle, esmer mi Güzel?
-Bilmiyorum abi...
-Nasıl bilmezsin lan...
-Sevmekten dikkat etmemişim abi...
-..."
Murat uyurkulak'ın ikinci romanı. ama ne roman! türlü garipliklere sahip sayısız karakter, birbirinin içine girmiş onlarca mizah dolu olay, ve bizzat tanrı ile meleklerin dahil olduğu büyük bir komplo! ne var ki tüm bu mizah ve hızlı kurguya rağmen son derece acı bir ağıt aynı zamanda. güneydoğu'da uzun yıllar önce yanan bir ateşin ardında bıraktığı külleri gözümüze gözümüze sokuyor uyurkulak. ayrıca ilk romanın aksine son derece rahat, hatta yer yer ihsan oktay anar'a benzer bir dil kullanılıyor bu romanda (yazar, i.o.a.'nın büyük bir hayranıdır). kısacası, muhteşem...
murat uyurkulak'ın inanılmaz bir üslup kullandığı güzel roman. harika diyaloglar, akıcı bir dil, müthiş göndermeler ve ince espriler. 200 küsür sayfalık romanın tamamı sanki bir manzum eser gibi okunuyor ve hemen de bitiyor.
kitabın son 2 3 cümlesi metrelerce yüksekten kafanıza düşen bir tuğla etkisi yapıyor. Aslında ilk defa duyduğumuz şeyler yazmıyor kitabın sonunda ama murat uyurkulak nasıl yapmışsa yapmış işte. hala anlayamadım nasıl bu kadar etkili olduğunu ama tuğlayı yedim kafama.
turgut uyar'dan yapılmış alıntı, "yokuşyola" isimli şiirdendir. ithaflarla ve diğer alıntılarla birlikte, şiirin tamamı okunursa, daha da anlamlı hale gelir o alıntı.
evet tol gercekten ince düsünülmüs bir kitapti belki, sair olsun, ahmet olsun, hatta ada olsun cok farkli kahramanlara sahipti belki ama muhtesem baslayan kitap, ayni güzellikte bir bitiris yapamiyordu bana kalirsa.
"onu anlamanin kitabi da 'har'dir." diyorum ben simdi.
cünkü bambaska bir sey olmus har. bambaska bir dünya, bambaska bir evren olmus. numune'siyle, onücleri'yle, hatta kumrali'yla...
bölümlere isimlerini veren anadolu agitlariyla, her yerde karsiniza cikan ihsan oktay anar tarzi cümleleri ile...
___
tanim gerekiyor degil mi illa ki?
kurgudan basi döndürmese de, alip uzaklara götüren ve bir müddet orada birakan bir kitaptir har.
sonrasinda da tekrar tekrar okunacak, kitaplikta en güzel yerlerden birini alacak, anadilde okunabildigi icin insanin kendini sansli hissetmesini saglayacak, sonsuza götürülecek bir kitaptir...
gökten üc elma düser sonunda;
biri rosie'nin basina, digeri murat'in basina. son elmayi da iki onüc paylasirlar aralarinda...
--- alıntı --
bu ülke, ki netamiye derler adına, ulu bir ejderhanın mide fesadından doğdu. biz oradaydık, gördük her şeyi. kıyametin yarım boy küçüğü bir alamet gündü. yalan elbet, ulu falan değildi ejderha. kanatlarından irin saçan, pespaye bir yaratıktı aslında. hastaydı, uçarken kusuyordu sürekli. şöyle son bir kez titredi, süzülürken ağzını açtı ve macunumsu fokurdak bir sıvıyı, uzun ince kilimler misali, kadim suyun ortasına seriverdi. ejderha olgun bir armut gibi yere düşerken, macunkilim de hızla katılaştı, kabarcıklarından dağlar vadiler denizler hasıl oldu, bu ülke böyle vücut buldu.
üzerinden her daim ekşi kokulu dumanlar tütmesi ondandır.
-- alıntı ---
bir murat uyurkulak şahaseri. anlatımına, metaforlarına hayran olmamak elde değil. her şeyden önce o kadar akıcı, coşkulu bir üslubu var ki pek çok polisiyeden daha sürükleyici bu haliyle. son cümlesiyle gözlerimi doldurmuştur;
--spoiler--
olsun dedi tefail yine de kardeştirler.
--spoiler--
--spoiler--
-Mesela, güzel güzel diyosun da, nasıl güzel bu Güzel, hele onu anlat...
-Güzel abi işte...
-Kör mü topal mı, uzun mu kısa mı, etli mi butlu mu?
-Abi, ayıp oluyo ama...
-Tamam, peki , onu geçelim... Bari şunu söyle, esmer mi Güzel?
-Bilmiyorum abi...
-Nasıl bilmezsin ...
-Sevmekten dikkat etmemişim abi..
--spoiler--
Romanı az önce bitirdim ve tam olarak ne anlattı diye düşündürüyor beni. Bir kürt-türk kardeşliği mesajı olduğu kesin. Hakikatin görünmeyende olduğunu anlattığı da kesin. Bunun dışında net bir mesaj algılayamadım. Ayrıca akıcı bir kitap. Eksi yönüyse kopuk, tamamlanmamış bir tarafı olması ve hakikatin kitabının yazıldığı bölümdeki saçmalıklar. Hiç de insani ve doğruyu anlatan dörtlükler-beşlikler yer almamış bu bölümde.
