Modern edebiyatımızın gelişmesinde çok önemli bir paya sahiptir. ilk batılı tarzda roman yazmıştır, insan psikolojisini irdelemiştir, her türden eser vermeye çalışmıştır.
Değeri az bilinen edebiyatçılarımızdandır.
kendisi 6 dil bilir. almanca, fransızca, ingilizce, italyanca ve farsça. türk edebiyatının en kültürlü yazarlarındandır. izmirden istanbula işlerinden dolayı gelmişken serveti fünuna bulaşmıştır ve bu edebiyata çok büyük katkılar yapmıştır
ilginçtir bütün kitapları 8-10 baskı yapmış ancak bir kitabı var ki bir kere basılmış ve bir daha hiç basılmamış o kitabın adı da ''vedat için'' dir.
oğlu vedat romanya'da, mustafa kemal paşa ile olan bir meselesi yüzünden konuşmaması için öldürülmüştür.
Halit ziya'da oğlunun ölümü üzerine kitabı yazmış ve oğlunun öldürüldüğüne dair kapalı ip uçları bırakmıştır, bu sebeptendir ki kitabı bir kez basılmış ve ikinci basımına izin verilmemiştir.
ayrıca halit ziya latife hanım'ın amcasıdır ve uşşakizade muhammer bey'in (latife hanımın babası) kardeşidir.
vedat uşaklıgil, latife hanım ile mustafa kemal paşa'nın boşanmasında önemli bir etkendir ve bu yüzden konuşmaması için romanya'ya sürülmüş ve daha sonra öldürülmüştür.
"Sanıyorum iki gün sonra Halit'le (Refiğ) Aşk-ı Memnu üzerine televizyonda bir konuşma yapacağız. Mai ve Siyah, Kırık Hayatlar, Aşk-ı Memnu'yu arka arkaya okudum. Halit'in de dediği gibi Halit Ziya, insana ve onun ruhsal durumlarına eğilmek bakımından bana benziyor. Ayrıca Kırık Hayatlar ve hala Mai ve Siyah'taki 'tutunamayan' tiplerle bir duygu benzerliği de söylenebilir. Ahmet Cemil büyük hülyalarının yanısıra küçük hesapların da etkisiyle sönüp gidiyor."
Oğuz ATAY
8 Nisan 1975
Edebiyatımızda batılı anlamda ilk romanları yazan sanatçıdmızdır.
kahramanları yaşadığı çevreye uygun olarak anlatır.
kırk yıl, kırık hayatlar, kabus, solgun demet, füruzan diğer önemli eserlerindendir.
lisedeyken, edebiyat dersinde hoca, halit ziya uşaklıgil i anlatırken;
" zengindir, etrafında hep yalılarda yaşayan, zengin insanlar olduğu için, romanları hep bu çevre içinde geçer. " demişti.
bende,
"zaten hep o dönemdeki yazarlar hep zengin çocuğu. bi tane de yurt dışına çıkmamış, zengin olmayan yok ki... bi tanesi de tornacı çıksın yahu... " demiştim... *
