tengricilik,şamanlık gibi hem inançsal boyutu hem de sosyo- kültürel boyutu olan sistemleri günümüze kadar yaşatabilmeyi başaran irade sahibi bir türk kavmidir. yaklaşık 14 asır boyunca tigir tayığ denilen göğe tapma ve adak sunma törenlerini eski kültürden kopmayarak gerçekleştirmişlerdir. tarihsel süreçte hıristiyanlaştırılma girişimlerini tamamıyla olmasa da kabul yoluna girmeyerek şaman kültür ve geleneklerinin hakkını korumayı başarmışlardır. orta doğu kaynaklı hıristiyanlık öğretisinin dayandığı kötülüğün er ya da geç iyiliğe karşı mağlup olacağı anlayışı, dengenin hakim olduğu hali hazırdaki şaman sistemine ters düştüğünden kavim içerisinde çekimserlik meydana gelmiştir. derleyici olması gereken devletlerin meşgalelerinin farklı olması realitesi, 2007 de yapılan bir araştırmanın sonuçları ile net şekilde ortaya konmaktadır. rus ortodoks kilisesinin yoğun uğraşları ve yeterli zemin ve altyapıyı elinde bulundurmasından dolayı ortodoksluk mezhebi günden güne kavim arasında yaygınlaşmakta zor da olsa şamanlığı yaşatmaya çalışanlar da mevcut.
cem yılmaz'ın üniversitelerde soru-cevap adında bir etkinliği sırasında karşımıza çıkmış bir hakas türkü vardır güzel türkçesi ile mest etmiştir izleyenleri. işin garip yanı, cem yılmaz gibi entelektüel bir abimizin, hakasya'nın varlığından bile haberi olmayışıdır.
