küçük bir devlet varlığını sürdürebilmek için, onu korumaya söz veren büyük bir devletle ittifak anlaşması imzalayabilir. bazen bir grup küçük devlet birbirini büyük bir tehditten korumak için aralannda anlaşmaya varabilir. çoğu zaman iki ya da daha çok büyük devlet başka güçlere karşı çıkarlarını savunmak amacıyla bir araya gelir.
avrupa ülkeleri 1500'lerden bu yana barışı sürdürebilmek için güçler dengesinden yararlanmıştır. bu politikaya göre, eğer bir ya da birkaç devlet çok fazla güç kazanmaya başlarsa, öbür devletler bunu dengelemek üzere aralarında bir ittifak kurarlardı. böylece hiçbir ülke ya da ülke grubunun başka bir ülkeye saldırabilecek kadar fazla güçlenmeyeceği umulurdu.
avrupa'daki güçler dengesi politikası abd'nin bağımsızlığını kazanmasına yardımcı olmuştur. amerikan bağımsızlık savaşı sırasında ingiltere, avrupa'daki gücünü azaltmamak için sömürgesindeki bu ayaklanmayı bastırabilecek kadar askeri amerika'ya gönderememiştir. abd bağımsızlığını elde ettikten sonra avrupa sorunlarından uzak durma politikası uygulamıştır. abd ancak ispanya-amerika savaşı (1898) sonucunda filipinler'i ispanya'dan aldıktan sonra, 1899'da avrupa ülkelerinin sorunlarıyla ilgilenmeye başlamıştır.
güçler dengesi sisteminin birçok başarısızlığı olmuştur. fransa imparatoru napolyon bonapart avrupa'da büyük bir imparatorluk kurmuş ve 1800'lerin başında avrupa'nın büyük bölümünü denetimi altına almıştır. ama, 1814'te napolyon yenilgiye uğrayınca imparatorluğu çökmüş ve avrupa'nın büyük devletleri kıtadaki güçler dengesini yeniden kurabilmiştir. bundan sonraki 100 yıl içinde avrupa'da birçok küçük savaş olmasına karşın büyük bir savaş olmadı. ama, i. dünya savaşı (1914-18) eski güçler dengesi sisteminin sonu oldu ve bundan sonra savaşları önlemek için yeni yollar arayışı başladı. uluslararası ilişkilerde görüşmelerin bittiği yerde savaşlar başlar ve bu nedenle de dünya önderleri uluslararası ilişkilerdeki gerilimlere son vermek üzere zaman zaman "doruk" toplantılarında bir araya gelerek sorunları konuşurlar.
ortak güvenlik 1. dünya savaşı daha önceki çatışmalardan farklı olarak genel bir savaştı. bu savaş yalnızca askerleri değil, savaşan ülkelerin tüm insanlarını etkiledi. yeni silahlar o zamana kadar görülmemiş boyutlarda ölüme ve yıkıma yol açarak, devletleri savaştan kaçınmak için yeni ve daha iyi yollar aramaya zorladı. 1920'de milletler cemiyeti kuruldu. cemiyetin amacı ortak güvenlikti. milletler cemiyeti kurulurken, barışsever ülkelerin bir araya gelerek bir ülkenin bir başkasına saldırısını önleyebileceği umuluyordu. ama, milletler cemiyeti'nin bir ordusu yoktu ve 1935'te italya'nın etiyopya'yı istilasını önleyemedi. 1939'da ii. dünya savaşı'nın başlamasıyla milletler cemiyeti çöktü. bu savaş daha da büyük bir yıkıma neden oldu ve çok korkunç bir silah olan atom bombasını ortaya çıkardı. bu durum devletleri, aralarındaki sorunlara barışçı çözümler bulmayı yeniden denemeye yöneltti. bu amaçla savaşın sonunda 1945'te birleşmiş milletler (bm) kuruldu. milletler cemiyeti gibi, birleşmiş milletler'in de sürekli bir uluslararası ordusu yoktu; ama bm güvenlik konseyi, bir barış gücü oluşturmak üzere üye ülkelerin asker göndermelerini isteyebiliyordu. kıbrıs'ta ve lübnan'da olduğu gibi birçok uluslararası anlaşmazlıkta bm barış gücü görevlendirildi.
1945'ten bu yana dünya günümüzün dünyası 1940'tan önceki diplomatların bildiğinden çok farklıdır. artık büyük güçlerin birbirini dengeleyecek biçimde bir araya gelmesinden oluşan gruplar yoktur. buna karşılık dünya görüşleri karşıt olan iki büyük ülke grubu ortaya çıkmıştır. bir yanda sscb ile onun doğu avrupa ve asya'daki müttefikleri, öbür yanda abd ile onun müttefiki olan ülkeler vardır. sscb'nin önderliğindeki varşova paktı'nın karşısında abd' nin önderliğindeki nato ittifakı kurulmuştur. bu iki ittifak da politik, ekonomik, askeri ve propaganda silahlarıyla kendi etkinliğini yaygınlaştırmaya ve karşıtının etkinliğini zayıflatmaya çalışmıştır. afrika ve asya'daki birçok ülke bu iki grubun dışında kalmış, sayıları 100'ü aşan bu ülkeler büyük güçler arasındaki mücadeleye katılmak istememiştir. kaynaklarını silahlanma yerine ekonomik gelişmelerini gerçekleştirmeye yöneltmek için ittifaklar dışında kalmış olan bu ülkelere "bağlantısız ülkeler" denir.
2. dünya savaşı'nın bitiminden sonra uluslararası ilişkilerde 40 yıl kadar etkili olan bu ittifak sistemleri, 1980'lerin sonlarında yerini silahsızlanma çalışmalarına ve uluslararası yumuşamaya bırakmıştır. sscb'de ve doğu avrupa ülkelerinde ortaya çıkan siyasal değişiklikler varşova paktı'nın ve nato'nun varlık nedenlerini tartışılır duruma getirmiştir.
ülkeler arasındaki gruplaşmaların bir bölümü de bölgesel niteliktedir. 1948'de kurulan amerikan devletleri örgütü, 1963'te kurulan afrika birliği örgütü, 1971'de kurulan güney pasifik forumu, 1973'te kurulan karayib-ler topluluğu ve ortak pazarı gibi örgütler, bölgesel sorunların çözümünde bölge ülkelerinin güçlerini birleştirmeyi amaçlar.
bütün devletlerin öbür devletlerle ilişkilerinde temel amaç her zaman kendi çıkarlarını korumak olmuştur. ama çıkarlarını korumak, her zaman bencil düşüncelerle davranmak olarak kabul edilmemelidir. bazen, bir ülkenin bazı hak ve isteklerinden vazgeçerek komşularıyla dostça ilişkiler kurması uzun dönemde o ülkenin çıkarına olabilir. milyonlarca insan açlıktan ölürken bazı ülkelerin zenginliklerini sürdürebilmesinin olanaksız olduğunu birçok ülke artık anlamıştır. dünya ülkeleri günümüzde birbiriyle çok yakın bir ilişki içinde olduğu için her ülke başkalarının sorunlarından etkilenmektedir. yoksul ve azgelişmiş ülkelerin sorunları da artık daha çok ülkeyi ilgilendirmektedir. *
