gürcü'lerin konuştuğu dil. mesela "rabeti gara bici", "ne çirkin kız" mı "ne çirkin erkek" mi öle bişey. tam bilmiyorum ama garip bir dil. çok hızlı konuşuyor gürcüler.
5 sesli 29 sessiz harften oluşur.dadaena denilen büyük-küçük harf ayrımı yapılmayan bir alfabesi vardır.
üçüncü tekil şahıs zamiri erkekler için 'ço' kadınlar için 'go'dur.
türkiye'de artvin'de ve kısmen de olsa sinop'ta konuşulur.aslında türkiye'de konuşulan gürcüce gürcistan'da konuşulandan farklıdır,türkiye gürcücesi sentaktik olarak gürcüceden uzaklaşarak türkçenin sözdizim kurallarını benimsemiştir..mesela batum'daki aşık şahıs sevgilisine 'mikvarhar' (seni seviyorum)derken şavşattaki 'şeni tavi mikvars' der.hatta türkiye gürcücesinde genelde özne ve yüklem türkçe,geriye kalan kelimeler gürcücedir.bu geriye kalan kelimeler türkçe ekler alabilir.
1 den 10 a kadar sayılar;erti,ori,sami,ethi,huti,eksi,şvidi,vrai,trai,ati şeklindedir.
ingilizcede nasıl k sesinin farklı bir varyantı olan q sesi varsa,gürcücede de p,t,ç,h,k seslerinin benzer varyantları vardır.ayrıca rusçadan gürcüceye girmiş dz ve ts sesleri vardır.bazen kimi gürcüce kelimeler latin alfabesiyle yazılırken bu sesleri karşılayacak harf olmadığı için komik durumlar ortaya çıkar.
örneğin;
beç(yazıldığı gibi okunur ve salak anlamına gelir)
beç(sondaki ç farklı okunur ve kesici alet anlamına gelir)
kala(yazıldığı gibi okunur ve yenmiş mısır koçanı anlamına gelir)
kala(baştaki k,q gibi okunur ve çekirge anlamına gelir)
pitik(yazıldığı gibi okunur ve kadın cinsel organı anlamına gelir)
pitik(baştaki p farklı okunur ve köpek yavrusu anlamına gelir)
sözcüklerde genelde sesli harf kıtlığı vardır mesela 'gvprtskvni' (çalıyorsunuz) derken sadece tek bir sesli harf kullanılır.sesletim zorluğu olduğu için öğrenilmesindense konuşulması daha zordur.
Kazım Koyuncu'dan dinlediğim "mohevis kalo" isimli şarkının söylendiği dildir. şarkı aslında o kadar güzeldir ki insanı zorla gürcüce öğrenmeye teşvik eder*. yazılışı ayrı bir güzel söylenişi işe başka bir güzeldir. bugün Gürcistan'da konuşulan Gürcüce ile Türkiye'de ki Gürcülerin konuştuğu Gürcüce birbirinden biraz farklıdır.*
Türkiye'de ki gürcülerin konuştuğu gürcüce nispeten Gürcüce fiillerin Türkçe gramere uygun biçimde kullanılmasıyla oluşan bir tarzda konuşulur. *
Türkiye'de ki Gürcücede: şeni cirime lamazi gogo. *
Gürcistan'da ki Gürcücede: miq'var xar lamazi gogo. *
Aslında Türkçede ki "sen" zamirini Gürcücede "shen" karşılar, ama Gürcüce sondan eklemeli bir dil olmamasına rağmen "seni" demek için "şeni" kullanılır. **
Uzun lafın kısası, yurdum topraklarında güzel türküler, sözler bırakan, alfabesi çok şekil duran bir Kafkas dilidir.
hem çok zor hem de çok kaba bir dildir*
alfabeleri çok karışık olmakla birlikte kendi dilime binlerce kez şükretmemi sağladı. *
evet ya da tamam anlamına gelen ho dilin birazda gırtlaktan söyleme yapısıyla birleşince ortaya komik durumlar meydana getirmektedir.
sonuç olarak öğrenmesi zor dinlemesi eğlencelidir.
Gürcüce alfabesi toplam 33 alfabeden oluşur, bunların 5i sesli 28i sessizdir. Alfabede Latin Alfabesinde var olan seslerden vaşka ts, ts, kh, dz, ch, zh, gh,p,t ve k seslerini temsil eden harfler de bulunmaktadır.
Gürcü Alfabesinin yapımı bazı bilim adamlarına göre 3. y.y., bazılarına göre ise 5. y.y. da olmuştur. ilk Çağda Gürcülerin yaşadığı krallığın adı iberya Krallığıydı. Yapılan bazı araştırmalara göre i.S. 326da Gürcülerin Hristiyan olmasıyla incil üzerinde çalışmalar yapmak ve çevirisini yapmak amacıyla 1. Parnavaz bu alfabeyi hazırlattı. Alfabe yapıldığında var olan dil yüzyıllarca aşama geçirmiş kadar derin ve zengin bir dildi. Gürcüler üzerine olan araştırmalar onların bu alfabe yaratıldıktan sonra Gürcülerdeki ulus bilincinin arttığı yönünde. Yani aslında milliyetçilik anlayışı Gürcülerde çok daha Fransız ihtilalinin çok daha öncesinden var olmuş bir kavram. Aynı zamanda alfabe gürcü tarihinden etkilenerek değişimler yaşadı. Eski bir dil olan Gürcüce ile yazılan eserler hala Hristiyan Dünyasında geçmişe dair kaynak olarak kullanılyor. Hatta Yunanların yazmış olup da günümüzde Yunancası olmayıp gürcücesi bulunan ilk çağ eserleri bile var. Ayrıca Gürcülerin Sinada el yazmalarına rastlandığı gibi, kendilerinin aynı zamanda Arapça el yazmaları olduğu da görülmüştür. Yani Gürcülerin Yunanlar ve Araplar ile yakın ilişkiler kurduklarını ve hatta onların dillerini de öğrendiklerini de buradan anlayabiliriz. Aynı zamanda Gürcülerin adı geçtiği bazı Yunan eserlerine geçen bazı bilgilere göre Gürcülerin hayat standartı yüksek ve oldukça bilgili insanlar olduklarından bahsedilmiştir.
Gürcücenin alfabesinin yaradılışı hakkında çeşitli hipotezler ve efsaneler var. Bunlardan biri Kral I. Parnavazın (bazıları da Kral Parnavazın direk yaptığını savunur) Mesrop Mashtotsa yaptırmış olması. Bunu duyan zamanın Ermeni Kralı Mesrop Mashtotsu Ermenistana kaçırmış ve Mesrop Mashtotstan kendileri için de bir alfabe istemiştir. Bunun üzerine Mesrop Mashtots i.S. 405te Ermenice için de bir alfabe yapar. ilk kullanılan Ermeni Alfabesinin ve Gürcü Alfabesinin şekil olarak benzerliği bu yüzden kaynaklanmaktadır.
Gürcü dil bilimciler ve batılı bilim adamlarından bazıları ise gürcü alfabesinin geçmişinin çok daha eski olduğunu iddia etmiştir. Bu tezin en büyük savunucularından olan Levan Chilashvili ve Tamaz Gamkrelidze, ilk kullanılan alfabe olan asomtavrulinin 5. y.y.a ait örneklerini değerlendirmiş ve bu alfabenin geliştirilmiş olduğu yargısına ulaşmıştır. Bu yüzden gürcü alfabesinin daha eski olduğunu iddia etmiş ve alfabenin eskiliğinin en kötü ihtimalle isanın doğumuyla aynı zamanlarda olabileceğini iddia etmiştir. Bu iddianın doğmasında en büyük etkenlerden biri de Gürcülerin Doğu Gürcistanda hristiyanlık öncesi bazı yazılar bulmasıdır. Avesta adındaki bu yazılar arkeolojik ve dil bilim olarak tam çözümlenemediği için Gürcüce için tam olarak kanıt haline gelememişlerdir. Avesta yazılarından başka hristiyanlık öncesi bulunan bazı tablet ve metinler de aynı durumdadır. Batılı dil bilimcilerin genel kanısı ise gürcü alfabesinin geçmişinin hristiyanlıktan önce olduğu doğrultusunda. Hatta bunlardan bazıları Gürcü dil bilimcileri Parnavazın efsanesine inanıp, gerçeklere gözlerini kapamakla suçlarlar.
Dilin tarih içerisinde 3 alfabesi olmuştur. Bunlardan biri Asomtavrulidir, ötekisi Nuskhuridir, bugün kullanılan ise Mkhedrulidir Mkhedruli diğer alfabelerden daha çok ses içermektedir ve Gürcülerin yazın dilinde ses ihtiyacını gidermektedir.
ilk gürcü alfabesi olan Asomtavruli Gürcülerin tarih içerisinde hangi halklarla etkileşim içerisinde olduklarını kanıtlayan bir alfabe olmuştur. Zira gürcüler gittikleri yerde bu alfabeyi kullanmaktan çekinmemişler ve oralarda kalıntılar bırakmışlardır. Kudüs yakınlarındaki Bethelem kilisesi, Arabistan, iran, Lübnan da bulunan bazı kalıntılar bunların en güzel örneklerindendir. Aynı zamanda Tifliste bulunan Sioni Kileside bu alfabeyle yazılmış ve bugüne kadar itinayla korunmuş güzel kalıntılar da içermektedir. Bu alfabenin bazı harfleri bugün bile bazı alanlarda kullanılmaktadır. Ancak alfabenin tamamı bugün yaşayan gürcüler için yetersizdir.
1940lı yıllarda Mtskhetada yapılan araştırmalarda Gürcülerin Hristiyan olmadan öncesine ait birkaç deforme olmuş yazılar bulunmuş ve bulunan yazılar derinlemesine araştırılmıştır ancak yazıların aşırı deforme olmasından dolayı bulunan yazılarda ne yazdığı anlaşılamamıştır. Ancak kullanılan alfabenin isa zamanında ve isadan önce Arabistanda kullanılan Aramiceye çok benzediği görülmüştür. Üzerinde sadece ufak değişiklikler yapılıp alfabe Gürcüce için kullanılmıştır. Ancak yazılarınların okunamaz hale getirilmesinden dolayı bu kalıntılar da günümüz de hala bir kanıt olarak değer taşımamaktadır.
Nuskhuri alfabesi ise 9. (veya 10.) yyda kullanılmıştır. Bu alfabenin kullanılmasıyla gürcüce ortaya koyulan eserlerde soldan sağa doğru kullanılmaya başlandı. Bu alfabenin üzerinde Orta iranda konuşulan dilin, Aramicenin ve Yunancanın etkisi olduğu düşünülüyor. Ancak Gürcü dil bilimciler Yunancanın etkisi olduğu konusunda hem fikir değiller. Yunancanın fonetik yapısının çok farklı olduğunu düşünen Gürcü bilim adamları alfabenin daha çok Aramiceye benzerliği konusunun üzerinde durmaktadırlar.
Günümüzde kullanılan mkhedruli ise ilk kez 10. Yyda ortaya çıkmış ve 19 yya kadar dini olmayan konularda kullanılmıştır. Alfabe ilk çıktığı zaman 41 sesten oluşmaktaydı. Ancak bazı seslerin gereksiz olduğunu düşünen bir gurup bilim adamı 19.yyda Gürcü alfabesi üzerine çalışma yapmış ve 41 sesten 8ini alfabeden çıkarmıştır. Bunların içerisinde aramicede ve bugün arapçada da bulunan elif dediğimiz, gürcülerin de elifi dediği harf de bulunmaktadır.
Şu an kullanılan modern Gürcü Alfabesini Svanlar ve Megreller de kullanmaktadır. Ossetler ve Abhazlar da 1940larda bu alfabeyi kullanmaktaydı.
Artvin tarafında eskiden yaygın olarak konuşulan bu dil son neslin duyarsızlığı yüzünden ne yazıkki giderek unutulmaya başlamıştır. Gürcüce bilen bir yazar da benim.
3 adet zaman çekimiyle konuşulan bu dilin türkçeden daha iyi olduğuna karar vermek için düşünme mekanizmanızın önemli bir bölümünün iflas etmesi gerekir.
