1924 Yılında Türkiye ve Yunanistan arasında imzalanan Mübadele Sözleşmesi gereğince Yunanistan'dan Türkiye'ye gelecek mübadilleri Selanik'ten ve girit'ten anadolu'ya taşımış ünlü yolcu gemisidir. gülcemal vapuru, folklorumuzda ve edebiyatımızda da yer almıştır.
bir karadeniz manisinde :
Bir Karadeniz manisinde söyle diyor;
"Gülcemal dedukleri
Denizi elekleyi
Bacalari dumanli
Kıyılari bekleyi
Gülcemal Gülcemal
Savruluyi dumanıni
Aldın gittin yarımi
Yoktur senin imanın"
"Gülcemal Vapuru birçok edebiyatçımıza esin kaynağı olduğu gibi birçok yazarımız eserlerinde Gülcemal'den bahsetmiştir. ilk aklıma gelen birkaç tanesini; Bedri Rahmi Eyüboğlu istanbul Destanı adlı şiirinin bir bölümünde Gülcemal'i aşağıdaki gibi anlatır.
istanbul deyince aklıma martı gelir.
Yarısı gümüş, yarısı köpük
Yarısı balık, yarısı kuş.
istanbul deyince aklıma bir masal gelir,
bir varmış, bir yokmuş.
istanbul deyince aklıma Gülcemal gelir,
Anadolu'da, toprak damlı bir evde,
Gülcemal üstüne türküler söylenir.
Süt akar cümle musluklarından,
direklerinde güller tomurcuklanır.
Anadolu'da, toprak damlı bir evde çocukluğum,
Gülcemel'le gider istanbul'a,
Gülcemal'le gelir.
Orhan Veli'nin "Sakal" adlı şiirinde Gülcemal;
Hangimiz bilir, benim kadar,
Karpuzdan fener yapmasını;
Sedefli hançerle, üstüne,
Gülcemal resmi çizmesini;
Sunay Akın, Cemal Süreyya için yazdığı şiirde de Gülcemal vardır;
Buz dağına çarptın mı bilmiyorum
ama titanik
gibi oldu batışın
bir sen vardın çünkü
şiirin dört bacalı şiiri
dalgaların kıyıya vurduğu
eşyalarını toplama telaşında
imgenin derin sularında
nefesleri yetmeyen lodosçular
bir gemi gibi batmak
yakışırdı sonuna
filikaya biniş sırasına benzeyen yaşantının
önce çocuklar
ve kadınlar
Gülcemal vapurunu hiç görmedim ama
tanıdığım cemal gül idi...
Bir türküde Gülcemal;
"Ey Gülcemal Gülcemal
Dört tane direğin var
Aldın gittin yarimi
Ne hain yüreğin var."
sonradan izmir-istanbul arasında yolcu taşıma seferleri için kullanılmış meşhur bir vapur. attila ilhan da çocukluğunda zaman zaman bu vapur ile seyahat etmiş.
Rms titanic'in kardeşlerinden, harland and wolff tersanesinde inşa edilen, osmanlı devleti satın alınca ismi sultan reşad'ın validesinin adını alan, orijinal adı germanic olan transatlantik.
