Genel hatlarıyla, beklentiler ile beklentileri karşılayacak kapasite(realite) arasındaki farka işaret eder. Bu fark ölçüsünde insanlar göreceli mahrumiyet yaşar ve bu şekilde oluşan hayal kırıklıkları uyuşmazlıklara sebep olur. Temel ihtiyaç Teorisi ile farkı ise, ihtiyaçların değil beklentilerin karşılanmaması denebilir. Aylık gelirin 10 bin TL den 5 bin TL ye düşmesi, bakanın millevekilliğine döndürülmesi gibi hayal kırıklıkları göreceli mahrumiyettir. Robert Gurrun 1960 sonlarında çıkarttığı insanlar Neden isyan Eder ? eserinde 3 tür göreceli mahrumiyetten söz edilir.
Azalan Kapasiteye Dayalı Mahrumiyet: Sahip olunan mevkinin kaybedilmesidir. 10 bin TL den 5 bin TL ye düşen gelir, milletvekilliğinin kaybedilmesi gibi.
Yükselen Kapasiteye Dayalı Mahrumiyet: Beklentilerin düşük kalmasıdır. Mesela yardım edilen kişinin vefasız davranması, verilen seçim vaadlerinin tutulmaması gibi. Bu durumda kişi veya kişiler düşmanca bir tutum sergiler.
ilerlemeye Dayalı Mahrumiyet: Alışılan rahat statünün ani düşüşü sonrası yaşanan mahrumiyettir. Refah Fransızların fakirlikten değil, bir anda refahını kaybetmesi sonucu devrim yapması gibi.
Sosyal Karşılaştırma ve Kimlik Teorileri
Kişi özgüven ve kişisel kimlik sahibi olmak ister. Fakat bazen kendini, eş gördüğü kişilerle karşılaştırır ve sonuçta kendini zayıf görürse o kişiye karşı kompleksli davranmaya başlar. Bazen bu üstünlüğü karşıdakinin hak ettiğine kanaat getirilse de genelde böyle olmaz. Leon Festingerın Sosyal Karşılaştırma Teorisine ek olarak ingiliz Tajfel ve Turner 1975 lerde Sosyal Kimlik Teorisini ortaya atmıştır. Bu teorinin ortaya çıkışında minimum grup paradigması önemli yer tutar. Buna göre kişi kendini tanımasa bile çevreden duyduklarıyla kendini bir grubun savunucusu olarak görebilir. Bu yazarlara göre insanlar kendi gruplarını diğerleriyle karşılaştırır ve sonuca göre pozitif bir sosyal kimlik yahut negatif bir sosyal kimlik sahibi olurlar. Negatif sosyal kimlik ile birlikte kişiler gruplarını üstün görünen grup seviyesine çekmeye çalışır fakat bu bazen barışçıl olmayabilir. Genel olarak uyuşmazlık çıkar bu şekilde.
