1929 ekonomik bunalımı abd'de new york borsası'nın çöküşüyle başlamış ardından tüm dünyaya yayılmış küresel bir krizdir. büyük buhran adıyla anılan bunalım abd'de başlamış oluşuna karışılık almanya'da abd'de olduğundan daha şiddetli yaşanmıştır. bunda almanya'nın ödemekte gitgide daha da zorlandığı savaş tazminatlarının etkisi büyüktür. bu da ileride aşırı sağın lideri adolf hitler'in iktidara gelişini sağlamıştır.
büyük buhran'la beraber işsizlik abd'de %25 seviyesine kadar yükselmiş, üretim azalmış, ülkeler arası dış ticaret zarar görmüş ve dünya ekonomisi resesyona girmiştir. abd'de 4000'e yakın bankanın iflas etmiş olması krizin ekonomik boyutunu ifşa eden önemli verilerden biridir. dünyada nefret, sefalet, intihar gibi olumsuz kavramlarda gözle görülür bir biçimde artış gözlendi.
işsizliğin ve yoksulluğun artmasıyla john steinbeck'in gazap üzümleri adlı eserinde de belirttiği gibi büyük şirketler ve sermaye sahipleri gücüne güç katarken küçük çiftçiler, şirketler yok oldu bu durum abd'de yoğun bir biçimde yaşandı. küçük sermaye sahibi çiftçi ve şirketlerin daha büyük şirketler tarafından çok ucuz fiyatlara satın alınması ileride ilk olarak abd'de oluşan çokuluslu şirketlere zemin hazırladı.
işsizlik, yoksulluk ve nefretin yaygınlaşması abd'de liberalizm'e duyulan güveni sartstı. kriz sırasında göreve gelen başkan franklin roosevelt'de büyük buhran'ın önüne geçebilmek için bazı kamulaştırma önlemleri aldı bu önlemleri new deal adıyla anılmaktadır.
büyük buhran sırasında halk arasında ticarette barter sistemine geçiş ticaretin birkaç yüzyıl geriye gitmesine neden oldu.
evlerini terkeden insanlar karavan kentleri oluşturdu. oluşan bu karavan kentler abd'de yönetime, elitlere duyulan nefretin merkeziydi.
büyük buhran sanat alanında da etkisini gösterdi. dönemin sanat eserlerinde adeta yoksulluğun, nefretin, sınıf farklılığının kokusunu alabilirsiniz. brother can you spare a dime, the grapes of wrath bu eserlere örnektir.
büyük buhran'ın sonucu olarak oluşan nefrete artan gangster faaliyetleri örnek gösterilebilir. al capone, john dillinger gibi meşhur gangsterler bu dönemde faaliyet gösterdi. banka soyan suçlulara halktan hiçbir tepkinin gelmemesi halkın bankalara karşı duyduğu nefretin en somut göstergesiydi.
1929'da abd'de patlak veren, dünyadaki tüm gelişmiş ekonomileri etkileyen kriz. klasik iktisat teorisinin bazı varsayımlarının* çökmesi, krizin sebebinin bulunamaması ve çözüm üretilememesi üzerine john maynard keynes önderliğinde yeni bir iktisat akımının doğmasını sağlamıştır.*milton friedmanın 1960'larda yaptığı çalışmalar sonucu para otoritesinin uyguladığı sıkı para politikasının bu krizin esas sebebi olduğu ortaya çıkmıştır.
major depresyonun bir başka versiyonu çok yorar, çok bitirir, uzun süreli psiyatrik tedavi ve psikoterapi alınması gerekebilir. iyi doktorlarla çalışılırsa eskisinden daha iyi olunur. zaten her şey geçer hep iyi olunur o ayrı.
