yıllar önce tanıdığımda "doğduğum topraklar bir zamanlar ne güzel yerlermiş". dedim. çok varda aklıma gelen, birde (bkz: saatçi mustafa efendi) vardır.
sadece ermeni değil tüm anadolu müziğinin km taşıdır. ne yazık ki tehcir den kurtulamamıştır.
onun bestesi ile okunan bir ezan; https://youtu.be/GDZKN3siQgw
buyuk bir muzisyen. 1915 olaylari esnasinda surgune gonderilmistir ve ne yazik ki bu surgunden sadece bedeni geri donebilmis ve aklini tamamen yitirmistir.
1915'Teki üzücü olaylardan etkilenmiş türk müziğine çok şeyler katmış olan ermeni sanatçıdır. keşke ne balkanlarda, ne kafkaslarda ne de anadolu'da acı olaylar yaşanmış olsaydı. şimdi de aynı şeyi türkiye'de yaşatmaya çalışıyorlar. günümüzde çerkezlerin, boşnakların, lazların, gürcülerin katmış olduğu zenginliğe ermeniler de dahil olsalardı ve zengin bir kültür içerisinde yaşasaydık. bu konuda ermenilerin de özeleştiri yapması gerekir. nasıl ki yahudilerin dünya üzerindeki yahudilerin sürülmesinde kendi payları varsa yaşanan tehcir olayında ermenilerin de payı var.
Asıl adı Soğomon Gevorki Soğomonyan olan Gomidas Vartabed, 1869 tarihinde Kütahya'da doğdu. Batı ve Doğu Ermenicesi'nde bazı harflerin telaffuzu farklı olduğu için yazılı kaynakların bir kısmında adı Komitas ya da Komitas Vardapet olarak da geçer. 22 Ekim 1935 tarihinde Paris kentinde hayata gözlerini yuman rahip, besteci, koro şefi, şarkıcı ve etnomüzikolog Gomidas, birçok insan tarafından Ermeni Klasik Müziği'nin kurucusu olarak adlandırılıyor.
Müzikle iç içe bir çocukluk geçiren Gomidas'ın annesi o henüz bir yaşındayken öldü, babası da bu olaydan 10 yıl sonra hayatını kaybetti. 1881 yılında din eğitimi almak için Ermeni Kilisesi'nin merkezi Etcmiadzin'e gidene kadar büyükannesi ilgilendi Gomidas'la.
Tüm adayları geride bırakarak Ermenistan'daki Echmiadzin Ruhban Okulu'na girmeyi başaran Gomidas burada müzik yeteneği ile herkesi kendine hayran bıraktı. 1893'te Etchmiadzin'deki okuldan mezun oldu. Kilise geleneğine göre yeni atanmış rahiplere yeni isim verilmesi gerekiyordu. Bu geleneğe uygun olarak Gomidas / Komitas adını aldı Soğomon Gevorki Soğomonyan.
Gomidas, 1896'da müzik eğitimi almak için Berlin'e gitti ve burada Prof. Richard Schmidt'in gözetiminde çalıştı. Bu süre içinde bir de kilise korosu kuran Gomidas, koronun şefliğini üstlendi. Ardından ise Kaiser Friedrich Wilhelm Universitesi'ne girdi. 1899'da müzikoloji alanında doktor ünvanını aldı ve ardından Etchmiadzin'e geri döndü. Orada çok sesli erkek korosu kurup yönetti.
Gomidas'ın Ermeni müziğine en büyük katkısı etnomüzikoloji alanında oldu. Ermeni halk şarkılarını derlemek için Ermeni halkının yaşadığı geniş alanda gezilere çıkan Gomidas, 3000'e yakın halk şarkısını notaya alarak bu şarkıların günümüze kadar ulaşmasını sağladı. Söz konusu şarkılardan bir kısmını ise koro eseri olarak düzenledi.
Gomidas 1892 yılında Ermeni kiliselerinde düzenlenen ayinlerde okunan Badarak isimli çok sesli yapıtını tamamladı. Gomidas'ın bu yapıtı Ermeni kilisesi tarafından kabul edilen 10 Badarak'tan biridir. Hıristiyanlığın temel ibadet biçimlerinden biri olan ve isa mesih'in son akşam yemeğinde ekmek ile şarabı kendi bedeni ve kanı olarak havarilerine sunuşunu anlatmak amacıyla düzenlenen komünyon ayini, Ermenice'de Badarak / Kurban şeklinde adlandırılır. 20. yy'ın başına kadar Ermeni kiliselerinde, "ana melodi" olarak bilinen bir Badarak ezgisi kullanılmışır. Tek sesli, makamsal ve anonim bir beste olan "ana melodi"nin ilk kullanılmaya başlandığı tarih kesin olarak bilinmiyor. Ancak son şeklini 12. yy'da aldığına inanılıyor. Badarak ayini 20. yy'ın başından itibaren çok sesli olarak icra edilmeye başlandı. Badarak melodilerinin manevi önemi ve sayıca çoğalması dolayısıyla istanbul Patriklik Ruhani Meclisi, düzenlediği Türkiye Ermeni Kilisesi Korolar Tüzüğü'nün 58. maddesiyle kilise korolarının aşağıdaki dokuz badarak melodisini kullanmalarına izin verdi: Ana melodi /Mayr Yeğanag, Gomidas melodisi, Yegmalyan melodisi, Çulhayan melodisi, Çilingiryan melodisi, Bartevyan melodisi, Manasyan melodisi, Atmacıyan melodisi, Horenyan melodisi.
1910 tarihinde istanbul'a yerleşen Gomidas burada 300 kişiden oluşan bir koro kurdu. Ermeni tarihinde Medz Yeğern / Büyük Felaket olarak adlandırılan "soykırım"ın başlangıç tarihinde, 24 Nisan 1915'te, tutuklanan Ermeni aydınları arasında o da vardı. Trenle Çankırı'ya gönderilen Gomidas, yakın arkadaşları şair Emin Yurdakul ve yazar Halide Edip'in de araya girmesiyle istanbul'a geri gönderildi. Ancak hassas bir kişiliğe sahip olan Gomidas, tutuklu bulunduğu sırada yaşadıklarının etkisinden kurtulamadı ve ruh sağlığı bozuldu. 1916 sonbaharında askeri hastaneye götürülen Gomidas, 1919 tarihinde Paris'teki Villejuif Akıl Hastanesine nakledildi. 22 Ekim 1935 tarihinde bu hastanede hayatını kaybeden Gomidas'ın külleri ertesi yıl Ermenistan'ın başkenti Yerevan'a gönderildi ve Pantheon'a gömüldü.
