geçmişin geçip geçmediği kişi tarafından hala kendine sorun olabiliyorsa geçmemiş demektir. zamanında acı veren, sinirlendiren hadiseler şuan gülümsetebiliyorsa geçmiş isminin hakkını vererek geçmiştir.
aslında geçmişin geçip gitmemesi bize bağlıdır. ama çoğu zaman unutmak istememek, ya da isteyip de unutamamak gibi durumlar olduğu için, geçmiş geçip gidemez. tek sorun da budur.
entropi kanununa göre geçmiş geçmiştir. bir daha evrende aynı atom kombinasyonuna geri dönüş mümkün değildir. eğer belli bir bölgede belli sayıda atomları geçmişlerinde bulundukları pozisyona geri getirmeye kalkarsak (diyelim bir bardağı kırdık ve aynı parçalardan aynı bardağı üretmek istiyoruz); işte bu gereksiz iş için kuracağımız düzenek ister istemez çevredeki diğer atomları geri dönülmez bir biçimde bozar. ancak bir başkası da bu yeni bozulan atomları takip etse bu sefer bu katlamalı takibin enerji ihtiyacı kendi boyunu aşar (aslında aşamaz; bir noktada termo dengeye gelir). özetle geçmişi geri getirmek için gereken zaman dinamiği bu evrende sadece ileriyi gösterir.
"başka bir boyutta bunlar kaydediliyor mu?" diye sormak dine ve fanteziye girer. geçmişi insan belleğinde yaşatmak/unutmamak ise yine kendi içinde verimsiz bir çabadır. onbin sene önceki atalarımız falanca klandan sonsuza kadar intikam alacağımızı söylemişti, hatırlayan ve tatbik eden beri gelsin...
