geç hititleri 12. yy ve 8. yy arasına tarihleyebiliriz. bilindiği gibi hitit imparatorluğu ege göçleriyle, kaşkaların saldırılarıyla zayıflamış, hitit prensleri de güneye doğru harekete başlamış, küçük kent devletleri kurmuşlardır. işte bunlar hep geç hitit beylikleri. *
yayılım alanlarına bakacak olursak:
tuz gölünden akdeniz'e kadar batı sınırını
tuz gölünden malatya'ya kadar kuzey sınırını,
malatya'dan kargamış'a kadar doğu sınırını,
kargamış'tan ötesi de allah ne verdiyse demiyoruz tabii kargamış'ın güneyi de arami bölgesi olarak kabul görmetedir.
beyliklerimizde şunlardır:
kargamış: gaziantep'in nizip ilçesi kargamış köyü yakınlarında, fırat batı yakasında önemli geçiş noktası üzerindedir, 2.sargon kenti yağmalamış, halkını asur'a nakletmiştir.
milidia: malatya'daki arslantepe höyüğü üzerinde kurulmuştur. bu da asur vergi vermiştir her geç hitit beyliğinin yaptığı gibi.
tabal: sınırları nevşehir, niğde, aksaray, kayseridir. klasik çağda burası kapadokya diye anılır, friglere komşu olması sebebiyle onlardan etkilenmişlerdir.
kızıldağ: tuz gölünün güneydoğu ucunda yer alıyor, tabalın sınırlarına dahildir.
gurgum: maraş ve çevresi olarak lokalize edilir, buna dair bilgilerimizi de tabii nereden alıyoruz? asur kayıtlarından.
pattina: antakya ve amik ovasını kapsayan bölgededir.
kummuh: adıyaman. beyliğin başkenti ise bugün atatürk barajının altında kalan samsat'tır. 2. sargon ele geçirmiş buradaki halkı güneye, güneyden de babillileri buraya yerleştirmiştir.
que ve hilakku: bunlar pek bir isyankardı * asur'a karşı kuzey suriye ittifakkı içerisinde bulunuyordu. que çukurova'ya lokalize edilirken hilakku ise bunun batısındaki dağlık kesime lokalize edilir.
samal: gaziantep, zincirlihöyük. aramice adıyla bitgabbar diye anılıyordu. kentte bulunan yazıtla fenikece ve aramcadır. büyük bölümü alfabe yazısıyla yazılmıştır.
geç hitit beylikleri bana öğretilenler doğrultusunda bu kadardır. devlet yönetimi, ordu ve sanatı da başka bir entryde artık . *
