Gestalt psikolojisi (Geştalt psikolojisi okunur), bilişsel süreçler içerisinde özellikle "algı" ve "algısal örgütlenme" konularında yoğunlaşmış psikoloji teorisi. 20.yy'ın ilk yarısında, Almanya'da ortaya çıkmıştır.
Gestalt Kuramı, öğrenmeyi sadece uyarı-tepki (U-T)ilişkisi içerisinde değerlendiren "davranışçı kuram"a bir tepki olarak ortaya çıkmıştır. Her U-T ikilisinin birbirlerinden bağımsız olarak incelendiği davranışçı kuramın aksine, zihnin uyarıcılar arasında bir bağlantı (örüntü) kurduğunu savunur. Bu nedenle inceleme konusu davranışlar değil, "bilişsel süreçler"dir. Aynı zamanda davranışçı kuramın redüksiyonist çalışma şeklini de reddeder; Gestalt'a göre bütün onu oluşturan parçaların toplamı değil, daha fazlasıdır.
Gestalt Kuramı bilişsel süreçler içerisinde "algı"ya çok önem verir ve algısal örgütlenmeye yön veren yasaları tanımlar. Bütün bu yasalar "Pragnanz" adı verilen bir üst yasanın türevleridir.
Bütünün parçalarından farklı olduğunu insanı bütünlüğünde ele almak gerektiğini savunur.
Algılar ve parça parça her şey bir yapboz gibi birbirini tamamlar insan ruhu da böyledir.
Psikolojik rahatsızlığı yaratan bu parçalardan birinin eksik olması yani eksik ve yarım bırakılmış yaşantılar sonucunda oluşan dengesizliktir.
Dengesizlik insan psikolojisini bütünlüğünü bozar.
Yarım bırakılmış durumların tamamlanması ve algıyı düzene sokmak gereklidir.
Temsilcileri, Köhler, Koffka, Wertheimer’dır. gestaltçılar; Davranışı anlayabilmek için, onu etkileyen iç ve dış uyarıcıların tümünü ve bunların oluşturduğu bütünlüğü bilmek gerektiğini savunur, Parçacı yaklaşıma karşı çıkarlar.
gestaltcilar iste kohler falan algiya yogunlasiyolar ve algisal orgutlenme yasalari var. mesela benzerlik yasasini acikliyorum.
... ... ...
yukarda dokuz nokta yerine uc tane uc nokta goruyosunuz. cunku beynimiz benzer olan seyleri gruplandirarak kumeleyerek algilama egiliminde.
tamamlama yasasini acikliyorum bunda da sey var iste mesela bi ev resmi goruyosun ama kesik kesik cizgilerle cizilmis bazi yerleri eksik ortada net bi ev yok. ama beynimiz bunu da tamamlayip orda ev oldugunu biliyo. cunku daha onceki deneyimlerimizden kaynakli.
sekil zemin iliskisi var o da sey ayni anda kadeh gibi gorunen ya da birbirine bakan iki yuz gibi gorunen resim var ya onlar.
iste sureklilik yasasi falan da var boyle seyler uzerinde duruyolar.
davranışçılığın ileri sürdüğü gözlenebilir durumların incelenmesi gerekliliği ve bir yöntem olarak kullandığı indirgemeciliğe karşı olup algıyı ve algısal örgütlenme yasalarını ön plana alan bir yaklaşımdır.
algısal örgütlenme yasaları bir kaç grupta incelenir. bunlar zemin-şekil ilişkisi, tamamlama, yakınlık, benzerlik ve süreklilik ilkeleridir.
zemin-şekil ilişkisinde dikkat edilen ve ilk önce algılanan zeminden öte şeklin kendisidir. zemin ise şeklin algılanmasından sonra gelir. şekli algılama nedeni şeklin dikkat çekiciliğinden ötürüdür. örnek: rubin vazosu.
tamamlama ilkesinde parçalar halindeki nesneler ve olaylar bütün olarak algılanma eğilimindedir. örnek: msla ş n yzdğm cmld bz hrflr eksk ls bl n dmk istdğm nlyblrsnz. şte bnn sbbi tmmlma ilksndn kynklnr.
yakınlık ilkesinde bir alan içerisinde bulunan nesneler birbirlerine olan yakınlıklarına göre gruplandırılarak algılanır. örnek: müzik-zaman ilişkisi. müzikte notaların birbirlerine olan mesafeleri ritim algısını meydana getirir. aynı şekilde bir ortamda birbirine yakın duran insanlar tek başlarına algılanmaktan öte bir grup olarak algılanırlar. bu da mekan içerisinde birbirine yakın olan nesnelerin bir bütün olarak algılanılması eğiliminden ötürüdür.
benzerlik ilkesinde organizma birbirine benzeyen nesneleri gruplandırarak ayırma eğilimindedir. bu ilkenin önemi daha çok görsellikte ve işitsellikte ön plana çıkar. örnek: sesleri birbirine benzeyen şarkıcılar, çekik gözlü olarak adlandırılan japon ya da çinliler.
süreklilik ilkesinde ise organizma devam eden ve kesiksiz bir eylemi süreklilik olarak algılama eğilimindedir. sürekliliğin aniden bozulduğu durumlarda kişi ani bir tepkide bulunamaz. örnek: düz giden çizgiler ve kesintisiz akan trafiğin aniden bozulması gibi...
gestalt psikologlari yasami karmasik bir olay olarak ele alirlar. yasantimiz fiziksel, ruhsal bir cok etkenin farkli kombinasyonlarindan olusur ve bu yuzden bir yasami incelerken butun bu etkenlerin birbiriyle olan iliskileri, yaptiklari kombinasyonlar onemlidir. bu yaklasima gore hic bir parca olusturduklari butunun ozelliklerini tasimaz.
nedense bu konuda üniversitede verilen "bakkal amca" ornegi aklimda kalmistir. her gun onlugu ile bakkalinda gordugumuz bakkal amcayi baska bir mekanda baska bir kiyafetle gordugumuzde tanimakta gucluk cekermisiz bu psikolojiye gore.
kohler'in maymunlarla yaptığı deneylerdir. kohler'e göre uyarıcılar arasındaki bağlantıları birdenbire kendilğinden görme yaşantısı, bir nevi içgörü öğrenmesi var. deney ortamında farklı eşyalar ile ile birlikte 2-3 tane kasa, bir sopa bir de tepeye asılmış bir muz bulunuyor. maymun, ilk denemelerinde muza ulaşma konusunda başarısız oluyor ancak sonra, aniden iki kasayı üst üste koyup sopayla muza vurarak muzu alıyor. daha sonra ayni işlem tekrarlandığında ise hiç hata yapmıyor. kohler'e göre, mevcut algısal organizasyondaki uyarıcıların tümüyle, gestalt ilkeleriyle uyumlu bir biçimde ilişki kuruluyor ve problem, algısal alanın yeniden düzenlenmesi ile çalışıyor. yapılan bu çalışmalardaki öğrenmenin psikolojik çevreyi yapılandırdığı görüşü, bugünkü bilişsel psikoloji ve eğitim psikolojisine temel olusturmustur.
bütün,parçalardan fazla ve farklıdır.
gestalt gruplandırma yasaları:
1 yakınlık ilkesi : Bu ilkeye göre insanlar çeşitli nesneleri algılarken birbirine yakın olanları grup oluşturarak algılarlar
2- geçmiş deneyim ilkesi : Geçmiş Deneyim ilkesi’ne göre bazı koşullarda görsel uyarıcılar geçmiş deneyimlere göre kategorize edilir.
3 iyi gestalt ilkesi ( Prägnanz ilkesi) Eğer bir nesnenin parçaları düzenli, yalın ve sıralı bir örüntü oluşturuyorlarsa grup oluşturuyorlarmış gibi algılanırlar.
ve 5 tane daha ilkesi vardır.
devamlılık, ortak kader, simetri, tamamlama kapatma, benzerlik ilkeleridir.
gestalt psikolojisi bilişsel süreçler içerisinde özellikle "algı" ve "algısal örgütlenme" konularında yoğunlaşmış psikoloji teorisidir. 20.yy'ın ilk yarısında, Almanya'da ortaya çıkmıştır.
"algı" ve "algısal örgütlenme" konularında yoğunlaşmış psikoloji teorisidir. 20.yy'ın ilk yarısında, Almanya'da ortaya çıkmıştır. Gestalt psikolojisi kaotik görünen bir dünyada anlamlı bir algıya sahip olmamızın temelde hangi kanunlara dayandığını anlamaya çalışır. Gestalt psikolojisinin ana prensibi zihnin kendi kendisini algıladığı şeylerde bir bütün görmeye organize etmesidir.^1
