kızılderili tarihinin son direnisci sefi.(kendisi apachedir.)1886'da tüm kabilesiyle beraber esir edildi.ama o tekrar kaçıp meksika' daki sierra madre daglarina sıgındı.yaklasık 6 ay suren uzunca bir kovalamacanın ardından general crook tarafından yakalandı ve new mexico 'daki fort sill kalesine hapsedildi.subat 1909 da aynı yerde öldü. (bkz: kizilderililer) , (bkz: apache)
Geronimo (Gokhlayeh), (d. 16 Haziran 1829 ö. 17 Şubat 1909). Kızılderili lideri. Beyazlara karşı mücadele veren kahraman ve son kızılderili olarak tanınmıştır. Kendi adı öz dilinde Gokhlayeh olarak biliniyor.
Geronimo veya diğer adıyla Goyathlay, günümüzde Yeni Meksika olarak adlandırılan bölgede doğmuştu. Şef Mahko nun torunu olan Geronimo, bir Bedonkohe Apache yerlisiydi. Meksikalı askerler ona Geronimo, ispanyollar ise Jerome derlerdi. ismi bu nedenle, sonradan Geronimo olarak bilinecekti. Sonora-Arispe deki Apache yerlileri için, aslında o bir lider olarak görülüyordu. Geronimo nun savaş kariyeri bir Chiricahua (Apacheler arasında en çok saygı duyulan apacheler) ve aynı zamanda şefi olan kayınbiraderiyle de bağlantılıydı. Juh adındaki bu şefin, sözcüsü olarak beyazlarla ilişki kurmuştu. Geronimo Amerikan hükümetine karşı savaşan son liderlerden biriydi. Apacheler arasında ise son savaşçıydı. O sıralar Amerikalı yerleşimcilerin yanı sıra ispanyollarda bu bölgeye akın etmeye başlamıştı. Geronimo nun hayatındaki en kötü anı da bu dönemde gerçekleşti. 1858 yılında bir gün eve döndüğünde, eşi, annesi ve 3 çocuğunu ispanyollar tarafından öldürülmüş olarak buldu. Anlatılanlara göre Geronimo, beyaz olan herkese karşı nefret duymuş ve elinden geldiği kadar beyaz öldürmeye çalışmıştı. Onun bu intikam ateşi Apacheler arasında bir üne sahip olmasını sağlamıştı. Arizona ve New Mexico da yaşayan beyaz yerleşimcilere suratındaki agresif ifadesi ve vücudundaki Apache kanından dolayı hep korku saçacaktı. Geronimo, aslında bir şef değildi; ama bir şamandı (şaman: tıp adamı, şifacı, büyücü) ve bu yönü diğer özellikleri ile de birleşmiş, sonuçta ruhsal ve entellektüel bir lider olmasını sağlamıştı. Apache şeflerinin hepsi, onun görüşlerine ve gücüne saygı duydu. 1870 de rezervasyon bölgesine (San Carlos) yerleştirilen Geronimo, buradan kaçmaya çalışacak; fakat tutuklanıp bölgeye geri gönderilecekti. Üç kez daha kaçmayı deneyen Geronimo, dördüncü kaçışında başarılı oldu ve yakalanamayınca, 500 izci ve 3000 Meksikalı asker onun peşine düştü. izciler sonunda onu buldu ve rezervasyon bölgesine geri götürüldü. Ancak özgür ruhlu Geronimo bir yıl sonra 35 savaşçı, 109 kadın, cocuk ve gençle bu bölgeden de kaçmayı başardı. 1885 teki bu kaçışından 1894 yılına kadar Geronimo bulunamadı.
Bir keresinde 24 adamı ile 5000 süvariden kaçan Geronimo Dumanlı Dağlara sığınmış ve dağları didik, didik arayan süvariler ilginçtir ki Geronimo nun izine bile rastlayamamıştı. Geronimo yu yakalayamayan süvariler köylere saldırıp kadın ve çocukları öldürmeye başlamışlardı. Bunu duyan Geronimo sonunda dayanamadı ve halkına zarar gelmemesi için teslim oldu ve Oklahoma daki Fort Sill e yerleştirildi. Geronimo teslim olduğunda yanında en son 16 savaşçı 12 kadın ve 6 çocuk kalmıştı. Lawton daki okul müdürü S.M. Barrett a yerli bir çevirmen aracılığı ile hayatını kaydettirdi. Geronimo bir savaş suçlusu olduğundan müdür Barrett, dönemin başkanı Teddy Roosevelt e varıncaya dek, her makama yazarak Sürgündeki Kızılderili nin sözlerini kaydetmek için izin istemişti. Geronimo anılarını anlatmaya Apache lerin yer yüzüne geliş hikayesinden başlamıştı. ilk söyleşinin sonuna gelip, Barrett bir soru sorduğunda alacağı cevap şu oluyordu, Ne söylüyorsam onu yaz. Ölümünden önce son günlerini geçirmek için Arizona daki evine dönmek istemiş ancak izin verilmemişti. Ve 1909 yılında bir savaş mahkumu olarak Oklahoma da öldü. Kimilerine göre Geronimo işkence yapılarak öldürülmüştü. Öldükten sonra Geronimo rezervasyon bölgesinin arka tarafına gömülmüştü fakat ertesi gün Geronimo gömüldüğü yerde değildi. Çünkü o bir efsaneydi ve efsaneler ölmezdi..
Geronimo nun sembolik mezarı Fort Sill Oklahoma bölgesindedir. Apachelere göre Geronimo kutsal topraklar olan dumanlı dağlardadır.
kızılderililerin kahramanı ve yanlıs hatırlamıyorsam "daglara sorun beni" adlı romanın ana karakteri
kitaba göre bu kişi yalnız kaldığında gidip askerlere teslim olur, sonra orda kışkırttığı adamlarla hapisten kaçıp tekrar isyan başlatır. bu işi bir kaç kez tekrarlamıştır.
ayrıca inanılmaz gerilla taktikleri uygular.
kaktüslere kıyafet girdirip karşı orduyu oyalar. çünkü kıyafetler rüzgardan sallandıkları için zaman zaman karşı ordunun üzerine doğru koşar, zaman zaman kaçar gibi görünmektedir. karşı ordu bu yüzden kararsız bir şekilde beklemede kalmak zorunda kalır.
bir grup kızılderiliyi köle taciri kılığına sokar. köle kılığındakiler ise kıyafetlerinin içinde tüfekler taşımaktadırlar. kasabaya girince de silahları çıkartıp tüm şehri kadın çocuk demeden katlederler.çünkü kendi kadınları ve çocukları suçsuz yere tecavüze uğrayıp oldürülmüşlerdir.
tabii ki ne ülkesini istilacılardan temizleyebilmiş ne de öteki kızılderililerin hayatını kurtarabilmiştir
