sosyal meseleleri tartışırken sıkça kullanılan yöntemdir. lakin nerde ve nasıl kullanıldığına azami dikkat edilmelidir zira büyük sorunlara yol açabilir.
hayat felsefesi haline gelirse insanı yaptığı genelleme gibi sıradan ve genel bir yaşam formuna dönüştürür.
iki insan ya da iki olay bile aynı değildir,genelleme yapmak kolaycılıktır,insanın yaşadığı hayatın çeşitliliğine yaptığı saygısızlıktır. O insanı tanımadan kendi fikirleriyle anlatma şeklidir.
münferit yaklaşımlar-eylemler üzerinden ortaya çıkan istisnaları subjektif yetenek ile istismar etmek. küçük bir vejetaryen küme üzerinden bir topluluğun tamamına otcul demek.-...? tikelden tümelde varan değişmez kanı/yargı sahibinin ilkel hareket biçimi. karşı mağaradakilerin alayı top. geçenlerde dere kıyısında yiyişirken gördüm bunlardan ikisini.
kavramlarin, ki$ilerin, olu$umlarin, metalarin vs birbiriyle olan baglantisini ve baglantisizligini gormezden gelmektir.
ornegin bir tespit yapildiginda, genelleme dolu bir tespit oldugu goze carpmaktadir.
bazi sozluk yazarlari acisinden ele aldigimizda bu bariz bir ali$kanlik haline gelmi$tir, "x yapan y" $eklinde bir ba$lik acilir ve entry girilir, "kesin toptur".
boyle bir tespit, boyle bir tanim, o yazarin belki de ya$ami$ olabilecegi kucuk bir olaydir ancak yazan ki$inin hangi ozelliginden kaynaklanir bilemiyorum, birden butun "x yapan y"ler otomatikman top olurlar.
bu genellemenin bir de toplumsal kismi vardir. ba$langicta genellemenin en cok gorulebilecegi yer, magazinel hayatimizdir. icimizde ya$adigimiz ve di$aridan takip ettigimiz magazin hayati, genellemelerle ve arizali tespitlerle dolu bir copluktur. bu copluge parfum sikmaya cali$manin nasil bir mantigi var, anlamiyorum.
genelleme yapmak, gunluk hayattaki hareketlerimizi ve davrani$larimizi degi$tirecek bir $eytan gibi girmi$tir icimize. kar$ila$tigimiz cogu basit ve karma$ik olaya otonom bir tavirla, olayi genelleyici sonuclara baglayarak sonuclandiririz.
bazen de insan kendini genelleme yapmaya zorunlu hisseder. o an bir kaci$ yoludur bu.
genelleme yapmak, konuyu niteliksizle$tirir, basitle$tirir. kotu bir ali$kanliktir. kurtulmamiz gerekmektedir.
ciddi konularda ele alındığında insana değer vermemektir. her bireyin farklı olabildiği gerçeğini kavrayamamak, hatalar üzerine kurulu fikirlere sahip olmaktır.
sözlük yapısı altında incelersek genelleme yapmak; yazarın günlük hayatta dikkatini çeken ve içindeki "ulan yazsam ne şukela olur" dürtüsüyle birlikte entrye dönüşmek üzere olan gözlemlerini formata uyduruş biçimidir. açıklayacak olursak;
x yazarı birgün y yapan z yi görür. onun için o an çok komik/ilginç/sinir bozucu bir tablodur ve her yazarın içinde bulundurduğu yazma ateşiyle sözlük başına geçer. y başlığına bakar olmaz, z başlığına bakar olmaz. başlıklara uyduramaz yazacağı şeyi. en iyisi kendi başlık açsın, hem namı yürüsün hem de altına yazılan yazılarla daha da çok okunsun yazısı oy alsındır amacı. ha ama bu her zaman "y yapan z" kalıbı değildir lütfen arada yaratıcı olup "z nin y yapması" şeklinde de açılabilir bu başlıklar.
işin başlık açma kısmını hallettik sıra geldi altına girilecek entrye. x yazarı önce objektif bir şekilde olayı tanımlar. sonra saydırmaya başlar. "y hiç z yapar mı yapmamalı. bu iki yüzlülüktür şerefsizliktir. z yapan y lerin hepsi en adi ... " diye gider bu.
işte güzel bir genelleme. ha başlığımız bununla kalır mı elbette kalmaz. bkz yazarları hemen bulurlar bu başlığı ve altına girişirler efendim "bütün genellemeler yanlıştır", "lan ben neyse bir şey demiyorum" ya da başlığa uygun başka bakınızlar. hemen altında da birisi karşı çıkar bu "saçma başlık açıyorum popüler oluyorum" yazarına ki prim yapsın ikisi de.
evet arkadaşlar bugün sözlük içinde genelleme yapmanın evrelerini gördük. başka bir gün başka bir konuda görüşmek üzere hoşçakalın mutlu kalın.
bilgisi zayıf, geniş bakış açısına sahip olmayan, kendini, adına yazılmış olan 5-6 harflik bir kelime ile üstün gören, kişilerin dizine denk gelmeyecek kadar küçük ama yukarı doğru bakmayı tepeden bakma zanneden, gördüğünü iyi analiz edemeyen, analizi genelleme yapmak bilen, bunu yaparken doğru olduğuna inanan, doğruyu yanlışı henüz daha ayırt etme kabiliyetine sahip olmayan, kabiliyet denen bir nimetin varlığından habersiz, ama kullandığını varsayan insan müveddesinin olaylara yaklaşım biçimi.
yadırgamıyorum. kişi kapasitesince ifade eder, yazar ve konuşur.
genellemesi gelenin fazla tutmaması ve hemen wc'ye giderek icra etmesidir. bazı genellemeler çok kötü kokabilir. bazısı çok sıvıdır. tuvalet haricinde genelleme yapılacaksa toprakla üstü örtülmelidir.
şu sıralar çokça yapılan eylem. bi salak çıkar 'anıtkabiri de yıkarız' der, o salağın tuttuğu kesimin hepsinin böyle insanlar olduğu düşünülür. diğer bi salak çıkar 'camileri de yakarız' der, yine o kesimin hepsinin bu şekilde insanlar olduğu düşünülür. olayları gereksiz yere genellemeler yaparak daha da kızıştırmamak en iyisi.
erkekler ve kadınlar hepsi aynı filan değildir. diğerlerinin size benzemediğini söyleyip sonra bütün erkekler yada bütün kızlar diyerek konuşamazsınız.
bilinçaltının taktiğidir, daha çok alışkanlıklarla kendini gösterir ki bu da bilinçaltının işleyiş yapısı olan inanç temeline dayanır. geçmişinde kahkahalar atarak kendisiyle dalga geçen bir kız yüzünden canı yanmış bir kişi bir genelleme yaparak "kahkaha atan tüm kadınlar kötüdür" inancına sahip olabilir. Bu olay bilinçaltı tarafından başka bir genellemeye daha kapı açacaktır; "kahkahasız gülen kızları severim." "Kahkahayla gülmek kötü bir şeydir." "Kahkahayla gülmek samimiyetsizliktir." Kapı kapıyı açacak ve neredeyse binlerce genelleme -inanç meydana gelecek ve insan genellemelerle yaşamaya alışacak yani tamamen bilinçaltının etkisine girecektir.
