osmanlı devleti üstünden yorumlayacak olursak 1300 den 1650 yıllarına kadar övündüğümüz 1650 den 1919lara kadar kidönem içinde üzüldüğümüz bi zaman dilimidir osmalı devletinden hem yaptığı güzel işler bakımından hemde hataları bakımından bir sürü ders çıkaracağımız noktalar vardır şunuda bilmeliyiz ki hiç bi dev. sonsuza dek yaşayamaz bazıları daha tarihe nasıl bakılacağını bilmiyor konuşuyor tarih dünayada şimdiye kadar üç büyük devlet yazmıştır bunlarda roma osmanlı ve diğeride büyük ihtimalle abd olacaktır.
Büyük planlar yapılmakla kalmamış, uygulanmıştır osmanlıda. Halkın sırtındaki ağır vergi yükü bir takım zengin insanların servetlerini artırmak için değil, devletin ve milletin bu topraklarda özgürce yaşayabilmesi için alınmıştır. osmanlı da son yıllarında sorunlarına yüzeysel çözümler ürettiği için yıkılmıştı. ancak aradaki fark osmanlının temeli o kadar sağlamdı ki yıkılışı bile 300 yıl sürmüştü...
