Zeki Velidi Togan, Bugünkü Türkiye eserinin 304. sayfasında hakkında şunu yazıyor:
Türkler için çalıştı diye bilinen bu şahıs, Rusya’nın Türkmenistan’ı işgali için propaganda yapıyordu.
bugün yaşasa, "abd'nin rusya'ya karşı kullandığı ajan" yahut "ergenekon'un rusya ayağı" olarak nitelenip ülkeye sokulmayacak olan türkçü aydın. geçen gün, kırım'da adına açılan kütüphaneye rusya tarafından el konuldu.
ilk aldığım msn adresim. o zamanlar lisedeydik, arkadaşlar gaspir ve ali'yi ayrı iki isim zannederlerdi. hatta google'dan bulduğumuz "güzel kız msnleri" adreslerini eklediğimde adımın ali olduğunu zannedenler bile vardı. öhöm neyse.
en büyüklerdendir, benim için en büyüğüdür. çocukken tanımama vesile olan hocama bu anlamda minnettarım.
ruhu şad olsun.
tercüman gazetesinin kurucusu, kırım tatarı büyük türk aydını. Milli edebiyatın fikir babalarındandır. fikir ve düşüncelerini beyan ettiği gazeteyi istanbuldaki kayıkçılarin da okuyabilmesi amacı ile istanbul türkçesi ile basmıştır.
--spoiler--
Türkiye'nin teklifiyle ismail Bey Gaspıralı'nın ölümünün 100. yıldönümü UNESCO'nun anma ve kutlama yıldönümleri programı kapsamına alındı.
--spoiler--
Gaspıralı okumadan, Gaspıralı'yı okuyup hitleri olacağı kanısına varmış insanların hakkında atıp tuttuğu adam. He koç he zaten kadın hakları, modern eğitim, çağdaşlaşma, Avrasya coğrafyasının batıya göre geri kalmışlığından kurtulma yollarını arama, bilim felsefesi ve nicesi seni Hitler yapacak he ? Eğer Hitlercilik böyle bir şeyse sen çok yanlış yerde oynuyormuşsun genç, hitler meğersem çok mübarek adammış.
bize dersle alakası olmadığı halde zorla bu adamı anlatan kitapları okutan faşit, kafatasçı, küçük hitlercilik oynayan bir orospu çocuğu hocam vardı. sırf onun yüzünden araştırmaya eriniyorum bu adamı. o götveren geliyor aklıma.
güya bizi de kendisi gibi küçük küçük hitlerciklere çevirecek. akıllı ya. tam tersi oldu amk.
Bugün bu coğrafyada yetişen en büyük akil insan olan ismail Gaspıralı'nın ölüm yıldönümüymüş. Ne yazıktır ki bu akilliğe karşı Türkiye coğrafyasında 21.yyda malesef ki umursanmayan, tanınmayandır da.
Halbuki Türk, islam ve Türk islam coğrafyasıyla kesişen gayri Müslimlerin kurtuluş reçetesidir o. ismail Gaspıralı demek, ortaçağ karanlığında kalmış Türklüğün ve islamlığın aydınlanması için atılan modern çağdaki en önemli adım demektir. Bugün bile tartışması yapılan meselelere 19.yyda verilen yanıtlar demektir. Kadın haklarından, çağcıl manada eğitime Türk aydınlığından bakış ve pratik demektir. iğneyi kendine, çuvaldızı başkasına batıran bir aydınlıktır bu. Çağın şartlarına göre davranış, çağın şartlarına göre davranırken bu şartlar içerisinde olan her türlü öğretiyi benimseme dışında kalarak zararlı olacak her türlü öğretiye karşı bilgilendirme demektir. Türk islam dünyasındaki kadimci yobazların karanlığından ceditçiliğe atılan adım. Çarlık zulmü altında ezilirken denize düşen yılana sarılır misali sosyalizme sarılarak kandırılan insanları sosyalizmin bu coğrafyaya daha büyük bir karanlık getireceği hakkında 19.yyın son çeyreğinde haklı bir uyarıdır. ismail Gaspıralı Rus çarlığında Türk kongrelerindeki en gür sestir. Kırım'da yayınlanan ve bugün bile bir benzeri olmayan bütün Türk dünyasının anlayabileceği gazetedir. ismail Gaspıralı Türkiye coğrafyasında Mustafa Kemal Atatürk iken, Kırım coğrafyasında Numan Çelebi Cihan, Azerbaycan Coğrafyasında Mehmet Emin Resülzadedir. Gaspıralı bu coğrafyada güzele iyiye dair ne varsa temelidir.
Onun attığı ve bu coğrafyaya tamamen özgürlük, birlikte yaşam bilinci getirilecek temeller Türkiye'de Mustafa Kemal Atatürk ile hayat bulurken Numan Çelebi Cihan'ın Kırım Cumhuriyeti ve Mehmet Emin Resülzade'nin Azerbaycan Cumhuriyeti daha doğru düzgün filiz veremeden Sovyetlerce yok edilmiş, Lenin döneminde de Stalin döneminde de ve sonraki dönemlerde de bu geleceğe aydınca bakan insanlar her türlü yolla susturularak Avrasya coğrafyasının çoğunluğu sistematik bir şekilde Ortaçağ karanlığına mahkum edilmiş köleleşitirlmiştir. Mustafa Kemal Atatürk'ün cumhuriyetinde de Gaspıralı ismail'in bu coğrafyayı kurtuluşa ulaştıracak aydınlığı bundan rahatsız olanlarca Kurtuluş savaşının ilk günlerinden bugüne değin, Yeşil Orducu, hilafetçi, Sovyetçi, Amerikancı
Bugün ise Sol BDP ile Sağ AKP ittifakıyla yok edilmeye çalışılmıştır. Hal böyleyken bu ülkede bu ülkenin insanlarının selahiyeti için konuştuğunu söyleyen insanların fikirlerinin temeline iyi bakmak lazımdır. Kimileri samimi olabilir, ailelerinin veyahut da çevrelerinin yobazlığıyla cehaletleriyle sağcı, solcu ama bu coğrafyanın kurtuluşuna karşı inşaa edilmiş fikirlerden etkilenmiş olabilirler. Kimileri din, Osmanlı, humanizm, işçi hakkı zart zurt hatta ve hatta Atatürk referansı bile verebilir ama içlerinde birazcık da olsa Gaspıralı haliyle Atatürk ışığı yoksa söyledikleri sözler yaptıkları fiiliyatlar toplamda bu ülkenin bugün içerisinde bulunduğu rezalet durumun müsebbibidir ve gelecekteki başına gelecek belaların da müsebbibi olacaklardır. Bu yüzdendir ki bu coğrafyada geleceğin yolu Gaspıralı'nın yoluyken geleceğe umutla bakmak isteyenler Gaspıralı'nın yoluyla çakışmak gereği duymalıdır.
Bugün ismail Gaspıralı'nın 98. ölüm yıldönümü. Mustafa Kemal var olmuşsa bu ismail Gaspıralı'nın eseridir, Fevzi çakmak'ın varlığı da, Türkçe'nin güzel sözcükleri hala Türkçe içerisinde muhafaza edilebilmişse Gaspıralı'nın eseridir, Türklüğün fikri manada en tepesi Yusuf Akçura, Gaspıralı'nın eseridir kısacası Türkiye varlığını Kırım Tatar Türk'ü Gaspıralı'ya borçludur. Herhalde Atatürk soyadını Mustafa Kemal'den sonra en fazla hakeden odur.
Bununla beraber acı bir not: Necip Hablemitoğlu Fethullahçılar tarafından şehit edilmişse bu da Gaspıralı'nın fikirlerinin temsilcisi olduğu içindir.
yaşadığı dönemde laikliği ve karma eğitimi önermiş türk aydınlarından. pantürkizmin düşünce yapısına katkıda bulunuştur. sadece düşünce yazıları değil birkaç öyküsü de vardır. azerbaycan bayrağını çizen kişidir aynı zamanda.
sovyetler denilen ülke mezarını yıktırmıştır.
kırım türk edebiyatçısıdır. 'dilde, fikirde, işte birlik' parolasıyla türk birliğinin kurulması için çaba göstermiş, cedid okullarının açılmasına öncülük etmiştir.
sadeleştirilmiş bir istanbul türkçesini bütün türk dünyasının anlaşabileceği ortak bir dil haline getirmek ve avrupa nın yeni ve faydalı fikirlerini öğrenip öğrenip islam dünyasına yaymak gibi amaçları olan ve bu fikirlerini 1883 yılında çıkarmaya başladığı tercüman gazetesi ile yaymaya ve hayata geçirmeye çalışan kırım türküdür.
