dün kim 1 milyon ister'de sorulan sevdiğimiz edebiyatçıdır. soru da en ünlü eserlerini vermeden önce kurşuna dizilmekten kurtulmasıyla ilgiydi. yarışmacı arkadaşımız 2 joker kullanarak ancak doğru cevabı bulabildi.
dünya edebiyatının gelmiş geçmiş en iyi yazarlarından. kitaplarının birçoğu beyazperdeye aktarılmıştır. en son örneği zeki demirkubuzun yeraltı filmi. okurken kendimle savaş verdiğim durup bi daha okuyup iyice anlamaya çalıştığımbir yazar. onun kitaplarından sonra hayata bakış açım değişti. ve onun tarzındaki kitap ve filmlere merak saldım. gerçek bir sanatçı. ne kadar yazarsam azdır onun için.
insanı insana anlatsın diye yeryüzüne gönderildiğini düşündüğüm gelmiş geçmiş en büyük yazar. onu okurken bir sırra vakıf oluyormuşçasına heyecanırım, söylediklerinin karşılığını sokaklarda, insanlarda görebildiğim başka bir yazar daha yoktur. insanın karanlık noktalarını bu kadar güzel verebilen bir başka kalem var mıdır bilemiyorum. onu okumak insana ağır bir yük ve bu yükü fazlasıyla kaldırabilecek bir kuvvet verir.
her kitabıyla insanın hayatını değiştiren gelmiş geçmiş en iyi yazar. tüm kitaplarında ayrı bir şey var insanının hayata bakış açısını tümüyle etkiliyor. kiminde aşkı kiminde sevgiyi öğretiyor ama hepsinde kesin tek bir şey var insana acının erdemini öğretiyor.
uzun betimlemeleriyle bazen konuyu bile unutturan yazardır. bazı kitapları dünya klasikleri arasına girmiştir. kumar bağımlısıdır. kumar yüzünden çok kısa sürede yazdığı romanları dahi mevcuttur.
o benim yalnızlığımın en güzel ortağı. beyaz geceler'i vardır, ayık olun mesajı barındırır;
"Arada bir kendime Hayallerin nerede? diye sorarım. Ama başımı sallayıp, Yıllar ne çabuk geçiyor demekten başka çarem olmaz.
Bu kez başka sorular gelir aklıma: Peki yıllarını ne yaptın? Hayatın en iyi yıllarını nereye gömdün? Yaşadın mı, yoksa yaşadığını mı sanıyorsun? içimden bir ses yükselir: Bak çevrende her şey nasıl gittikçe soğuyor? Bir kaç yıl daha geçsin, koyu bir yalnızlıkla birlikte bastonuna dayanmış, titreyen bir yaşlılıkla karşı karşıya geleceksin.
Ondan sonra da umutsuzluk, keder, bezginlik Bir gün gelip hayal dünyam yerle bir olacak, hayallerim sarı yapraklar gibi bir bir dökülecek
Ah, Nastenka! O zaman hem yalnız, yapayalnız kalacağım, hem de acınacak bir şeyim olmadığı için dövüneceğim. Çünkü yitirdiklerimin hepsi kocaman bir sıfır değerindeki hayallerden başkası olmayacak!"
yazdığı romanları bir kenara bırakırsak aslında en büyük romanı kendi hayatıdır.
bu adamı tanımak istiyorsanız, kafasının içinden geçenleri, yaşadıklarını anlamak istiyorsanız yer altından notlar, kumarbaz ve ölüler evinden anılar isimli kitaplarını okuyabilirsiniz.
"her insanda bir insanda görülebilecek bütün davranışları görebilirsiniz." fyodor mihailovic dostoyevski
dostoyevski'nin yeri her zaman diğer yazarlardan ayrı olmustur benim icin, üslübundan, kurgusundan çok hep düşüncesi vurmuştur beni. hep en öndedir dostoyevski düşünce olarak, ne bir tolstoy ulaşabilir o'na ne turgenyev, ne steinbeck..
"insan varlığı çok geniş, gereğinden çok geniş; şeytanın bile içinden çıkamacağı bir karışıklık var. aklın aşağılık saydığını yürek çoğu zaman güzel buluyor. kötü olan yanı, güzelliğin yalnız korkunç değil aynı zamanda gizemli oluşu... bu, şeytanın tanrı ile boy ölçüşmesi, dövüş alanı olarak insan yüreğini seçmesi." *
"insana özgü bir yeteneksizliktir yaşayamamak! yoksa hangi balık boğmuş kendini; hangi serçe atlamış damdan..."
çaresizliğin neler yaptırdığının kanıtı niteliğindedir.
Kumarbaz kitabında söz konusu polina için şöyle bir kısma denk gelip çok beğenmiştim ve paylaşmak istedim;
"şimdi bir kez daha soruyorum kendime aynı şeyi: "seviyor muyum onu?" bir kez daha yanıt vermeye cesaret edemedim bu soruya. Daha doğrusu, yüzüncü kez "nefret ediyorum ondan", dedim kendi kendime.
Evet, nefret ediyordum ondan. Onu boğabilsem ömrümün yarısını seve seve verebileceğim anlarım oluyor bazen (özellikle her konuşmamızın sonunda). Yemin ederim, bir hançeri göğsüne yavaş yavaş batırmama izin verseler, sanırım sevinçle kapardım hançeri.
Gelgelelim, şlangenberg'de gerçekten "atlayın aşağı" deseydi, hiç düşünmeden, dahası seve seve atardım kendimi uçuruma. Buna da bütün kutsal varlıklarımın üzerine yemin edebilirim. Kuşkum yok bundan. Ama ne olursa olsun, kesin bir karar vermeliyim artık. Bunu o da biliyor. Onun benim için erişilmez olduğunu, umutlarımın asla gerçekleşemeyeceğini çok iyi anladığım düşüncesinin ona sonsuz haz verdiğine inanıyorum.
Yoksa onun gibi zeki, saygın bir kız benimle böylesine içten olur muydu? Bana hâlâ, eski çağlarda yaşamış o imparatoriçenin adam yerine koymadığı için önünde soyunduğu tutsağına baktığı gözle baktığını sanıyorum.
Evet, çok kez adam yerine koymamıştır beni..."
dostoyevskiyi oluşturan yıllar, rus halkın çar birinci nikolay altında ezildiği dönemlere rastlar. o dönemler, toprak işçisi ruslar, açık artırma ile satılmaktadırlar. bu dönemler, kırbaçlamak pekçok devlet dairelerinde görülen, rutin cezalandırma seremonisidir.
yaşadığı çağ, baba düşünürlerin birbirleri ile paslaştığı kombine ataklarla kaleyi yokladığı bir dönemdir. kendisi balzac romanlarını çevirirken; balzac onu ziyarete moskovaya gelmiştir. suç ve ceza romanı, 1860 rusya toprak reformu üzerinden geçen ilk 5-6 yılda ele alındı ve dönem aydınları arasında hayli ilgi çekti. bir kere, bu reformun getirdikleri ve götürdüklerine dair, terazi kefesi görevi üstlendi.
" Keşke boş duruşum salt aylaklığımdan olsaydı. Tanrım, o zaman kendime ne büyük saygı duyardım. Tembel olmayı başardığım için kendime saygı duyardım; emin olabileceğim bir özelliğimin olması beni mutlu edecekti. Birisi, " kim bu adam? " diye sorunca şu yanıtı alacaktı: "Tembelin biri" bu gerçek bir ünvan, bir tür kariyer. " diyerekten beni kendine bağlayan, ilk okuğum kitabındaki kıza aşık olduğum (Nastenka), St. Petersburg sokaklarını bana ezberleten çok sevdiğim (bkz: rus) şair, ıcıkta delidir.
rusçada harflere vurgu getirilir ve vurgusu olmayan "o" "a" diye okunur. rus yazar olan dostoyevski aslında ruslar tarafından "dastoyevski" diye telaffuz edilir.
şehirlere kapanmış hayatlarımızda kim hayalperest gibi gün gelip yapayalnız ölmekten korkmaz ki. bir gece yarısı uyanıp yanında yaşam yoldaşının soluduğunu duymak yerine, çıplak tavana bakıp sessizliği dinlemekten korkmayan biri var mıdır?
1821'de moskova'da doğan, 1881'de petrograd'da ölen rus yazar. * zorba doktor bir baba ile hasta bir anne arasında geçen çocukluk yılları, ardından annesini kaybetmesi, babasının kendisini içkiye vermesi ve babasının zoruyla petrograt askeri mühendislik okuluna gitmesi, askeri okulda yaşadığı zorluklar, sevmediği halde memuriyet yapması...
ve bu zamana kadarki ömründe belki de kendisi için, gerçekten istediği için yaptığı * yazarlığa atılması.
betimlemeleri öyle içten, öyle sıcak ki...
kitap kahramanı değildir onu yaşayan, sizsinizdir kitabın sayfasını çevirmeye başladıktan sonra.
soluyun, aynı koku işte; aynı merdivenler, aynı yıkık duvar...
bahsettiği telaş içindesinizdir, ya da kuşku, özlem bazen de.
siz o olmuşsunuz işte.bitmeden bırakamazsınız bu adamın yazdığı kitabı elinizden.
yerine göre suç ve ceza'nın raskolnikovu, yerine göre kumarbaz'ın Aleksey iVANAViÇ'i, belki de insancıklar'daki Makar Alekseyevich oluverirsiniz.
bir bakmışsınız elinizde balta, nasıl gizlensem diye düşünüyorsunuz, bazen bir rulet masasında kaybetmişsiniz tüm paranızı, bazen de masum, saf duygularla mektup beklersiniz aşık olduğunuz insandan.
öyledir bu adamın eserleri.
döneminin en büyük yazarlarındandır.öyle ki ilk eseri insancıkların ardından dönemin ünlü şairlerinden nikolay neksarov ''yeni bir gogol doğdu.'' demiştir.
