kişinin, hemen hemen herkese uyan belirsiz ve genel yorumları, kendisine özelmiş gibi algılayıp bunlara yüksek puan verme eğilimi. bahsi geçen etki, Phineas Taylor Barnum'un daha önceki çalışmaları nedeniyle barnum etkisi olarak da anılır.
1948'de psikolog bertram forer, öğrencilerine bir test yapar. bir kağıtta şunlar yazmaktadır ve forer tüm öğrencilerine bu kağıtları dağıtır:
"başkalarının sizi beğenmesine, size hayran olmasına ihtiyaç duyuyorsunuz, ama aynı zamanda kendinize karşı eleştirel olmaya da eğilimlisiniz. kişiliğinizin bazı zayıf yönleri var ama genelde bunları telafi etmeyi başarıyorsunuz. kendi yararınıza çevirebileceğiniz halde kullanmadığınız önemli bir kapasiteye sahipsiniz. dışardan disiplinli ve özgüvenli gözükürken, içten içe kaygılı ve güvensizsiniz. bazen doğru kararı verip vermediğiniz ya da doğru şeyi yapıp yapmadığınız konusunda kafanızda ciddi şüpheler uyanıyor. belli bir miktarda değişiklik ve farklılığı tercih ediyorsunuz; kısıtlamaların, sınırlandırmaların içinde kalmak sizi mutsuz ediyor. bağımsız bir düşünür olmakla gurur duyuyorsunuz ve başkalarının iddialarını tatmin edici kanıt olmadan kabul etmiyorsunuz. ama kendinizi başkalarına açarken çok açık, çok içten olmayı akıllıca bulmuyorsunuz. bazı zamanlar dışadönük, sokulgan ve sosyalsiniz; bazı zamanlarsa içedönük, sakıngan bir kapalı kutu oluyorsunuz. bazı çok gerçek dışı arzularınız var."
öğrencilerinden istediği, burada söylenenlerin kendilerine ne kadar uyduğuna bakarak yazıya bir puan vermeleridir. 5 üzerinden yapılan puanlamada, sınıfın ortalaması 4,26 çıkar, çünkü çoğunluk, burada anlatılanların kendisine uyduğunu düşünmektedir. metin bir astroloji metninden alınmıştır ve öğrencilerin hemen hemen hepsi, biraz da övücü tarzda yazılmış bu metnin kendilerine uygun olduğunu düşünmüştür. zaman içinde astroloji konusunda yapılan başka benzer çalışmalarda da sonuçlar buna yakın çıkmıştır. bu da insanların astrolojik yorumlara inanma eğiliminin psikolojik açıklamasıdır.
"insanlar tarafından iyi niyetinizin suistimal edildiğini düşünüyorsuz, ancak zaman zaman başkalarını üzebildiğinizin de farkındasınız. içinizde bir cevher var ama çevrenizdeki engeller yüzünden asla tam olarak açığa çıkaramıyorsunuz. Yanlış anlaşılmak sizin kaderiniz. Ne kadar uğraşsanız da çevrenizde sizi sevmeyen insanlar var. işte bu kişilere mukabil sizi sevenler de mevcut. Yalan söylenmesinden hoşlanmıyorsunuz ama doğrunun da yeri geldiğinde yumuşatılarak söylenmesi taraftarısınız"
En az sözlüğün %90'ı bu şekilde. Okuyanların bir kısmı kendisine nokta atışı yapıldığıni düşünebilir. Böyle düşünenlere bir soru: hayatında yalan söylenilmesinden hoşlanan kim var ki? Kötü niyetli olduğunu kim kabul eder? iyi niyeti suistimal edenler de her zaman mevcut. içinizde cevher değil de çer çöp olduğunu düşünene rastlayabilir miyiz peki?
Tam olarak bunu ifade ediyor işte mevzu bahis etki.
