efenim simdi bu pek cok bilimde klasik haline gelmis,zirt pirt karsimiza cikan bir eylemdir.kendi uzmanlik alanim acisindan bakacak olursam;uretim fonksiyonu,maliyet fonksiyonu,gelir fonksiyonu... hepsinde turevi alir sifira esitleriz.lakin bu eylemin ne oldugunu,neden yapildiginin iyi anlatilmadigi kanisinda bulunan biri olarak nacizhane konuya aciklik getirmek istedim.
oncelikle turevin analitik acidan ne olduguna aciklik getirelim:
(#340515)
turev bir fonksiyonun herhangi bir noktasi icin egimi veren operatordur.eger 1. dereceden bir fonksiyondan bahsediyorsak:
atiyorum; y=3+4x dersek
turevimiz y'=4 tur yani egimin kendisidir.
simdi bu fonksiyonun grafigi asagidaki gibi birseydir:
burada farkedeceginiz gibi egim her noktada sabittir,x 1 birim arttiginda y 4 birim artmakta,x 2 birim arttiginda y 8 birim artmaktadir....yani turevi alip egimin 4 oldugunu buldugumuzda egimin sabit bir sayiya esit olmasi denklemin her noktasi(x:1,x:2;x:3.....iken) icin egimin ayni oldugunu gosterir.
lakin isin can alici noktasi 2. derece ve daha yuksek fonksiyonlar icin baslar.simdi rastgele 2. dereceden bir fonksiyon atiyorum:
y= 3x^2 +12x +8
turev egimi verdigine gore bu fonksiyonun egimi*: y'= 6x+12 dir. burada da gordugumuz gibi egimimiz artik sabit bir sayi degildir,yani y= 3x^2 +12x +8 denklemi icin egimimiz ilk ornegimizde kinin (y=3+4x) aksine 4 ya da 5 gibi bir sabite esit degildir,degisken bir hal almistir.kisacasi x in alacagi degere gore fonksiyonun egimi degisecektir.mesela,
*x:1 noktasi icin egimimizi soyle bulabiliriz:egimi veren turev denkleminde (y'= 2x+1) x yerine 1 koyarak egimi; y'= 6(1)+12 = 18 buluruz.
*x:2 noktasi icin egimi bulmak istedigimizde fonksiyonun egimi, y'= 6(2)+12 = 24 olmaktadir.
.
.
.
2.dereceden fonksiyonlar bir parabol seklindedir ve bir parabolda egim degiskendir ve o noktaya olan tegetin egimine esittir: https://galeri.uludagsozluk.com/r/21581/+
daha once 2. derece olan fonksiyonumuzun egiminin x in degerine gore degisken olacagini soylemistik,nitekim bir parabolde her noktaya olan tegetin egimi de farklidir: https://galeri.uludagsozluk.com/r/21581/+
simdi geldik neden turevi sifira esitledigimize:
2. dereceden bir fonksiyonda her noktanin egimi, o noktadan gecen tegetin egimine esit ise;max veya min noktada fonksiyona teget gecen dogrunun egimi sifir olmalidir (y'=0) : https://galeri.uludagsozluk.com/r/21580/+
son grafikte de goreceginiz uzere fonksiyonun max noktasinda teget dogrusu x eksenine paralel egimi sifir olan bir dogrudur,yani max veya min noktasindaki tegetin egimi sifirdir,bu yüzden fonksiyonun turevi alinarak sifira esitlenir.
ayrica eklemeyi unuttum,ucuncu dereceden bir fonksiyonun donum noktasi ikinci turevin sifira esit oldugu noktadir.donum noktasi ise egimin seyrinin degistigi noktadir,yani egimin artarak artarken,azalarak artmaya basladigi nokta ornek olarak gosterilebilir.
ucuncu dereceden bir fonksiyonun donum noktasi ilk turevinin grafiginin max veya min noktasi,ikinci turevinin x eksenini kesen noktasidir.orijinal fonksiyon ve turevleri arasindaki bu iliski asagidaki linkte gorulebilir.
matematiksel iktisat dersinin temelini oluşturur.tc * nin türevini alır mc * yi bulur aynı şekilde tr * nin türevini alıp mr * yi bulur bunları sıfıra eşitler optimum üretim düzeyini bulursunuz.
grafiğin eğimini verir. başka deyişle doğru ile eksen arasında kalan açının tanjant cinsinden değerini de verir. lisede türevin en berbat konusu olan türevin geometrik anlamı içinde yer alır ve mat-2 testinde mutlaka sorusu çıkar.
matematik denilen mevzuyu ömrü boyunca sevmemiş, kavramamış biri için hiçbir önemi olmayan eylemdir. halbuki fonksiyonu öylece kendi haline bırakacaksın. türevide sal gitsin. e zaten sıfır bildiğin etkisiz eleman. eşitlesen noolur, eşitlemesen nolur. di mi ama?
(bkz: bu matematik bizi kandiriyor hocam)
(bkz: alternatif matematik testi cozme yontemleri)
