mesnevi turunun en onemli isimlerinden olan iranli sair.
iran edebiyatinda dinsel mesnevi alaninda sadi ve molla cami ile birlikte uc buyuk isimden biri sayilir.
en meshur eseri mantik-ut tayr adli sembolik mesnevisidir. gerek konu gerek felsefi derinli acisindan mesnevi turunun en onemli eserlerinden biri olarak kabul edilir.
nişabura bağlı kedken'de doğmuştur. bir dönem anadoluyu yakıp yıkan moğollar tarafından katledilmiştir. eserleri muhtarname, esrarname, hüsrevname(ilahiname olarak da bilinir), musibetname ve tasavvuf ehillerinin hayatını anlattığı tezkiret ül evliya şeklinde sayılabilir.
islam dinindeki surrealist akımın öncülerindendir...
mantik ut tayr adlı kitabının türkçe çevirisinin arkasında şöyle bir yazı var;
--spoiler--
henüz küçük bir çocukken babası ile beraber feridüddin-i attar in evinde misafir olan mevlana celaleddin i rumi, rüyasında nur yüzlü bir pirin, kendisine altı dallı bir gül fidanı verdiğini görür. rüyasını anlattığında babası; 'altı dallı gül, senin altı ciltlik bir kitap yazacağına işarettir" der. o anda orada hazır bulunan feridüddin i attar da ; "altı dallı güle kavuşuncaya kadar bu kitap ile meşgul olursunuz" diyerek celaleddine mantık-ut-tayr ı hediye eder.
--spoiler--
buradan, mevlananın kendisinden ne kadar çok etkilendiğini anlayabiliriz...
"akıllıların mutluluğu susmak, cahillerin mutluluğu unutmaktır" demiş iranlı şair. mantik ut tayrdan başka ilahiname ve tezkiretül evliya adlı eserleri de meşhurdur. Özellikle ilk dönem zahid/alim/abidlerinin hayatını ele aldığı tezkiretül evliya konuya ilgi duyanların kütüphanesinde kesinlikle olmalı.
kuşların dile geldiği ,şifalı gözyaşlarına ve sihirli rengarenk tüylere sahip olan kuşları efendisi simurg hikayesinin anlatıcısı ,"gerçi hiç birimiz yoldaki kuş değiliz ama onları anladım, bu bana yetmez mi?" diyen , moğollar tarafından öldürülen alim-şair.
mantıkku't -tayr'da şöyle bir bölüm var ki;
ey yolun saliki ! kitabımı bir şiir veya böbürlenme vesilesi olarak görme.
kitabıma dert gözüyle bak ki bendeki yüz dertten birine inanasın.
