doğu-batı arasında kalan karakterlerin tarihinin ne kadar eskiye dayandığını anlamamızı sağlayan ve osmanlının son dönemini daha sakin gözlerle görebilmeyi sağlayan romandır.
felatun bey zengin ve kendini yüksek tebaadan gören çok bildiğini sanan bir insandır.rakım efendi ise orta halli ailenin bir oğludur.çok şey bilir ancak mütevazidir.
ahmet mithat efendi kitapta felatun beyi kötülerken ve rakım efendiyi yüceltirken iyi kötü çatışmasını sağlamaya çalışmıştır.tanzimat romancılığı konularından biridir iyi kötü çatışması.ancak ahmet mithat efendi öylesine taraf tutmuştur ki felatun beyin yaptığı hataları rakım efendi tekrarlasa bile rakım efendi haklı olarak gösterilmiştir.felatun bey kadına düşkündür ve metresi vardır,bu açıdan kötülenir.ancak rakım efendide evli olduğu halde yozefino adlı karakterden çocuğu olur.ayrıca can adlı bir ingiliz kızınında yataklara düşmesine sebep olur.
yazar kitapta abartılmış bir taraf tutma örneği sergilemektedir.
eserin edebi önemi:
avrupa edebiyatı örnek alınarak yazılsada asla batı standartlarını yakalayamamıştır.
teknik zayıfıtr.
karakterler abartılı ve karikatürize edilmiştir.
romantizmin etkisindedir o nedenle mutlu sonla biter.
iyiler mutlu olur, kötüler cezasını bulur.
alafranga ve alaturkayı karşılaştırılan kısacası yanlış batılılaşmayı anlatan dönemin en önemli romanıdır.
felatun bey züppe bir tiptir, rakım efendi ise o dönem aydınının ideal tipidir. doğu ile batı kavramlarını anlamış, nereden ne alacağını kavramış bir osmanlılıdır.
iyinin çok iyi, kötünün çok kötü olduğu roman. rakım efendi gibi çalışkan, dürüst olan her zaman kazanır, mutlu mesut yaşar mesajı verilir. rakım'ın antitezi de felatun'dur. felatun gibiler her zaman kepaze olmaya makkumdur mesajı vardır.
dönemi için iyi olabilir ama günümüzün diliyle bugün yayınlansa beş para etmez basit bir tezli roman olur. çünkü günümüz romanında iyi- kötü kavramları, siyah - beyaz netliğinde değildir.
osmanlıca'dan sacit erkan'ın çevirdiği, yurttaş kitabevi tarafından basılan bir ahmet mithat efendi eseridir. kitap araba sevdasında olduğu gibi, batılılaşmayı götünden anlayanları inceden alaya alıyor.
kitapta dönemin osmanlısını da satır aralarında görebilmek mümkün.
felatun ismi eflatun(platon)'dan mülhemdir.fransızlar gibi piyanoya, yabancı dil konuşmaya pek bi meraklıdır.ahmet mithat efendi'nin, felatun'a bey;rakım'a ise efendi demesi de manidardır.bey kelimesi by'dan bozma yine bir batı kaynaklı hitap şekli iken;efendi ,tamamıyla doğu'ya aittir.
ayrıca belirtmek gerekir ki, karakterler tek tip ve ya tamamıyla iyi ya da tamamıyla kötüdür.
ahmet mithat efendi'nin edebiyat öğretmenleri tarafından çok övülen, abartıldığı okunduktan sonra kavranan yine de güzel kitap. felatun bey yanlış batılaşmayı, rakım efendi osmanlı kültürünü temsil ediyor. felatun bey batılaşmayı yanlış anladığı için, herşeyini kaybediyor. rakım efendi ise zenginleşiyor ve canan adlı eşiyle çok mutlu oluyor.
