bilinenlerin aksine faşizm etkin olduğu devlet ve bölgelerde ırkçı bir ideoloji gütmemiştir. bununla alakalı mussolini şöyle demiştir:
"Race! It is a feeling, not a reality: ninety-five percent, at least, is a feeling. Nothing will ever make me believe that biologically pure races can be shown to exist today. ... National pride has no need of the delirium of race."
faşist italya avrupa'nın her tarafından faşistlerle toplantılar düzenlerken nazileri bunun dışında bırakıyordu. anti-semitizm faşizm ile 1936 yılından önce kesinlikle bağdaşmadı. önemli sayıda yahudi faşist parti kademelerinde görev aldı. hatta muhafazakarlar yahudi ön yargısından dolayı faşistlerden büyük tepkiler gördü. israil devleti kurulmadan önce yahudi milliyetçiler kara gömleklileri örnek alıp ingilizlere karşı ayaklandılar. naziler güçlenmeye başladığı zaman faşist italya, fransa ve ingiltere ile almanya üzerine gitmeyi önerdiği halde dikkate alınmadı. mussolini hitler hakkında "delinin biri" diyordu o yıllarda.
nasyonel sosyalizm ise en başından beri ırkçı bir ideoloji içeriyordu. fransızlar ren bölgesini işgal ettiği zaman afrika kökenli askerleri bazı alman kadınlarına tecavüz etmişti. 2000 kadar alman-afrikalı melezi çocuk nazi almanyası tarafından kısırlaştırıldı. önemli sayıda komünist nazilerin kapitalizm karşıtı olmasından dolayı sempati besliyordu. örneğin stalin hitleri her doğum gününde telgrafla tebrik ediyordu. prusya eyaleti belediye seçiminde naziler ve komünistler koalisyon kurarak sosyal demokratların kaybetmesini sağladılar. nazi partisi almanya çapında yükselirken komünistler sosyal demokratlara "sosyal faşist" diyerek eleştirmekle meşguldüler. çünkü nazilerin de tabanı genel olarak işçi sınıfıydı. aynı şekilde naziler de muhafazakarlara karşı din karşıtı olan marksist sendikaları destekliyordu.
dengeler 1936 yılında bozuldu. italya habeşistanı kendi sömürgesi olduğunu ilan edip saldırdı ve büyük tepki gördü. arkasında tek desteği nazi almanyasıydı. ispanya iç savaşında milliyetçileri destekledi iki taraf. sadece kondor lejyonunu göndermesine rağmen almanya italya ile yakınlaşmaya başladı. berlin-roma paktı kurulduktan sonra almanya avusturya'yı ilhak etti. dünya savaşının başlamasıyla almanya büyük zaferler kazanmaya başladı ve fransa'yı işgal etti. fakat italya savaşta aşırı beceriksiz çıktı ve alman etkisi altına girmeye başladı. afrika ve balkanlarda italya'nın arkasını toparlayan almanya kısa süre içerisinde italya'yı kendi istediği ırkçı çizgiye yanaştırdı. müttefikine yaranmaya çalışan italya yahudilere karşı pozisyonunu değiştirdi. faşizm ilk zamanlarındaki çizgisinden çekilince halkın desteği bitti ve mussolini halk tarafından çok ağır şekilde idam edildi.
faşizm ırkçı bir ideoloji olmadığı halde son yıllarında nazilerin etkisine girmesinden dolayı ırkçı olarak anılmaktadır. oysa ideolojik olarak naziler gibi büyük aryan ırkı fantezileri yoktur. fakat solcuların ağzına yapıştırdığı ve hakaret olarak kullandığı "faşist" sözcüğü yüzünden farklı bir algı yaratmaktadır. bugün mussolini'nin mezarı dünyanın dört bir yanından ziyaretçiler gördüğü halde hitlerin ve nazi subaylarının hiçbirinin mezarı yoktur.
ırkçılık faşizm'in alt ideolojilerindendir.vatansever veya totaliter birinin ırkçı olmasına gerek yoktur.aynı şekilde ırkçı birinin de vatansever olmasına gerek yoktur
