ayasofya'yı camiye çeviren, fermanlarına "mehmet bin murat han el muzaffer daima" şerhini koyan, saltanatı boyunca 300 cami ve 60 civarında medrese inşa ettiren bir padişah hakkında yapılan önerme. yoruma açık...
istanbul'u fethettikten sonra papa ii. pius fatih'e bir mektup yazmıştır. "hıristiyan ol, hıristiyan oldugun takdirde dünyanın hakimi zaten sen olacaksın. bunun için sana gereken şey "aquae pauci"(birazcık su)". yani vaftiz olmasını öneriyor.
ilber ortayli bu mektubun musveddelerinin arşivde bulunduğunu belirtir ve ekler. "tabii ki fatih'in buna iltifat etmesine imkan yoktur. burda şöyle bir münakaşa çıkıyor. -fatih aslında hiristiyan'dır-" ve devam eder: "hayır öyle şey olmamıştır; ama hiç şüphesiz ki, fatih sultan mehmet bizim anladığımız anlamda yani oğlu ii. beyazid gibi sofu, torunu yavuz sultan selim gibi bir hükümdar değildir. yani şüphesiz itikadi vardır; ama davranışda ve üslûbunda bu kadar koyu değildir. nitekim idaresi boyunca kozmopolit davranışlara çok meyletmistir." ayrıca ebced ve rakamlara düşkün olduğunu da belirtir.
hıristiyan miydi değil miydi bilinmez ama sofu ya da koyu bir islamî yaşamı benimsemiş biri olmadığı açıktır.
asıl mesele; fatih'in, ozellikle bazi kişi ve gruplarca neden peygamberleştirildiğidir.
