Yavuz Turgul'un Türk sinemasına vermiş olduğu hayat öpücüğü. Öyle ki, Filmin tamamını geçtim, neredeyse her sahnesi ayrı bir klasiktir. Oyunculuklar, erkan oğur üstâdın müzikleri, sinematografi filan bir yana, bu filmin benim için en önemli yanı sorduğu sorular olmuştur. "aşk için dostluğunuzu satar mısınız?" ya da "kendi hayatınız karşılığında dostunuzun hayatını feda eder misiniz?" gibi cevaplanması gerçekten kolay olmayan bir dolu soru. Ayrıca berfo'nun baran'a ayar üstüne ayar verdiği sahnelerin sinemamızda eşi benzeri yoktur. berfo Her ne kadar filmin kötü denilebilecek karakteri olsa da (bu arada rahmetli Kamuran usluer muhteşem oynamıştır o rolü) söylediği her söz dibine kadar doğrudur. Hele ki "söylesene, hangimiz daha çok seviyor keje'yi?" diye başlayan bir tiradı var ki, senaristlerin ders diye okuması gerekir.
Unutulmaz sahne ve diyaloglardan bazıları için;
(Berfo, cumali'nin kurtulması için baran'a verdiği çeki ödemez. Çek karşılıksız çıkınca da demircan'ın adamları cumali'yi vururlar. Bunun üzerine baran dehşet salmaya başlar... ilk durağı berfo'dur.)
"çocuk öldü. Verdiğin şey sahte çıktı. Niye?"
"hatırlar mısın? Çocukken seninle 'kındik' oynardık. Hep ben seni yenerdim. Sen bir gün bile "neden hep ben yeniliyorum" diye sormadın. Ben hep aldattım."
"çocuğun öleceğini biliyordun. Niye yaptın?"
"çocuğun ölümünün ne önemi var? Keje"yi alıp gitseydin aşkın için bir şey yapacaktın. Ama sen keje'yi bir insan hayatına feda ettin. Sevdiğin kadını, kıytırık bir herifin hayatı için harcadın gitti! Halbuki o kadın seni bir ömür boyu bekledi. Hayatın sevda karşısında ne önemi var?"
(baran silahını çıkarır ve berfo'yu vurur) "doğru... hayatın ne önemi var sevda karşısında..."
*
(cumali vurulmuştur. Kaldıkları otelin çatısına kadar gitmeyi başarır. Ve ölüm anını beklemeye başlar. O esnada olayı haber alan baran koşarak gelir)
"ayaklarımda... ayaklarımda bi sıcaklık var. Yukarı doğru çıkıyor. Ne bu? Sen çok vuruldun, bilirsin eşkıya. Ben ölecek miyim?.. hiç yoktan üvey annem geldi aklıma. Kendini damdan aşağı attı. Beyaz elbiseleriyle... kuş gibi uçacak zannettim. Taş gibi yere çakıldı. Sonra... emel geldi aklıma. Onu vuracağımı hiç düşünmemişti. Ben de düşünmedim. Her şey birdenbire oldu. Ben şimdi cehenneme gideceğim di mi?"
"kimin nere gittiğini kim bilir?"
"hani senin memlekete gidecektik? Hani dağlara çıkacaktık? Çok korkuyorum eşkıya, beni bırakma! Çok korkuyorum... çok..."
"korkma... sadece toprağa gideceksin. Sonra toprak olacaksın. Sonra, sularla birlikte bir çiçeğin bedenine yürüyeceksin. Oradan özüne ulaşacaksın. Çiçeğin özüne bir arı konacak. Belki... belki, o arı ben olacam..."
*
(finaldeki çatışma sahnesi. Genç bir polis silahını baran'ın göğsüne dayar ve tetiği çeker. Fakat silahta kurşun yoktur. o anda Hayatı baran'ın ellerindedir)
"bir gün, dağda bir kurtla burun buruna geldim. Tüfeğimi doğrulttum hemen. O da hırlamaya başladı. Dedim ki kendi kendime; birazdan ikimizden biri yok olup gidecek. Kimin gücü kime yeterse... haydi git! Sen daha çok gençsin. Yazıktır sana..."
Sener Sen ile Ugur Yucel arasindaki son dialog inanilmazdir:
"-çok korkuyorum eşkiya.beni birakma
-korkma.. önce toprağa gideceksin.. sonra toprak olacaksın. orda ozunu bulacaksin... sonra bir gül olacaksın.. o güle bir arı konacak.. o arı... belki de ben olacam
uğur yücelin oynadığı cumali karakteri, hem karakter , hem oyunculuk anlamında, normal hayatta görebileceğiniz en ideal bitirim adamı olan, efsane filmdir. hani, hem istanbul kenar sokakları bitirim tiplemesi, hem de sonunda, büyük lokmalar tarafından yenen bir karakterdi cumali.
sanki şimdi ben konuşmuyorumda başkası konuşii kendi sesimi unutmuşam eşkiya seni bekledim hiç konuşmadım. hep yıldızları izlemişem, hiçbiri kaymadı bilirdim sen ölmedin.
35 yıl sonra gelen özgürlük, sular altındaki köy, tesadüfler, ihanet, cumali'nin ölümü, baran'ın intikamı, eşkiyanın çaresizce damlarda dolaşması, ölümün soğuk nefesi, patlayan havai fişekler, kollarını boşlukta iki yana açmış eşkiya, tüyler diken diken...
-burası neresi??
*istanbul
-istanbul ha.
*neresi olcak ki?
-istanbul ha. burdan gorunusu bizim oralara benziyir.cudinin tepesindeyim sanki.
der ve arkadan baran yildizi calmaya baslar.
hep guldurcek degil ya sener senzaman zaman da boyle aglatıyor ınsanı. belki de onu bu kadar sevmemin nedeni bu filmden kaynaklanıyor.cumalinin oldugu an sener senın beni gozyasına bogdugu an idir.
