tarihte 8. yüzyıldan 13. yüzyıla kadar (kimi kaynaklara göre 15. yüzyıla kadar) olan dönem, islam coğrafyasının altın çağı olarak bilinir. islam dünyasında mühendisler, bilginler, düşünürler; sanatta, tarımda, ekonomide, hukukta, edebiyatta, felsefede, bilimde ve teknolojide eski adetleri koruyup yenilerini ekleyerek çok önemli gelişmelerin öncüler.
baştan uyarmakta fayda var; elbette ki tarihsel olarak bir fikirden bahsetmiş olmak, o fikrin fikir babası olmak için yeterli değildir. günümüzde birçok insan uçan arabalardan ve uzay yolculuğundan bahsetmektedir; ancak bunu gerçek kılan isimler haricinde hiç kimse bu fikrin isim babası olma hakkını taşımaz. bir şeyi sadece düşünmek ya da fark etmek değil, onu etraflıca ve verilerle, net bir şekilde açıklayabilmek de gereklidir. bu nedenle kendisinden önce birçokları, hatta ta antik yunan zamanında heraklitos ve anaksimander gibi düşünürler bile canlıların değişimi fikrinden söz ettiyse de, charles robert darwin (ve alfred russel wallace) evrimin gerçek babaları olacaktır. çünkü darwin, evrimsel biyolojiden sadece söz etmekle kalmamış, çıktığı dünya turunda topladığı kanıtlar sayesinde evrimin gerçekliğini tartışmaya yer bırakmaz şekilde bilim camiasına ispatlamayı başarmıştır. elbette, ondan sonra gelen yüz binlerce bilim insanı, darwin'in teorisini geliştirmiş, güçlendirmiş, çeşitlendirmiştir; ancak darwin, bu müthiş keşfin babası olarak anılacaktır.
tüm bunlara rağmen, şu anda hiç akıl almayacak bir şekilde islam coğrafyası diye bahsedilen topraklarda bir zamanlar bu yazıda gördüğümüz gibi dehaların var olduğunu anlamak, belki bu coğrafyanın da bir gün karanlıktan çıkarak modern bilimin aydınlığına girme umudunu bizlere vermektedir. tüm canlılar gibi, zaman da değişmektedir. bir zamanlar geri olanlar şimdi ileri, bir zamanlar ileri olanlar şimdi geri olabilmektedir. bu nedenle, hayattaki tek gerçek yol gösterici olan bilimin izinden gitmeyi bir başarabilirsek, insanlık olarak çok daha parlak ve aydınlık günlere kavuşmamız işten bile değildir! belki bu coğrafyalardan çıkmış insanları ve onların görüşlerini biraz daha yakından incelemek, bizlere daha fazla umut ve güç verecektir.
