enerjinin dönüşümü ve korunumu yasaları, termodinamik yasaları, özel görelilik yasası gibi bazı yasalardır. şimdilik tabii. evrensel kütle çekim yasasının açıklarını kapayan genel görelilik kuramı diye bir şey mesela değil mi. e bakıyorsun newton'un yasası hala tedavülden kalkmamış. kalkamaz çünkü hala işleyen bir yasa. en basitinden düşünecek olursak uzaya gönderilen her roket bu yasalardan faydalanarak gidiyor fezaya. bir şeyler yanlış olsaydı bir yerden mutlaka patlak verirdi ama tıkır tıkır işleyen bir yasa ne yazık ki, eksikleri olsa bile.
ancak yıllar sonra bizim şu an için değişmez olarak kabul ettiğimiz bazı temel yasalar değişikliğe uğrayabilir. biraz daha ileri gidersek, örneğin termodinamik yasalarının büyük oranda değiştiği veya tamamen işe yaramadığı ayrı bir gerçekliğe alışmak durumunda kalabiliriz. şimdilik karadelik termodinamiği adı altında termodinamik yasalarını karadeliklerle bağdaştırmaya çalışıyoruz. bir fenomen olan bu karadelikler büyük oranda aydınlatıldığında e=mc^2 buluşuna benzer bir durum ortaya çıkacak.
fizikçilerin asıl amacı ise evrenin bütün hikayesini içinde barındıran tek ve küçük bir formül, en kutsal yasa. bu gerçekten başarılabilir mi emin değilim. şu anki bakış açımızla aradığımız bu yasanın mutlak şekilde değişmemesi gerektiğine inanıyoruz. yasanın kutsallığının mutlak bir şekilde değişemez oluşundan gelmesi beni açıkçası düşündürtüyor. kozalite ilkesine büyük oranda bağlı olan köklerimizi oradan çekip koparmak gerçekten zor. kuantum dünyasına girip henüz yeni yeni bir şeyler yapmaya çalışan insanlık 1000 yıl sonra neler görmüş olacak? bu puslu bir şekilde bile gözükmeyen görüntüyü şimdiden kestirebilmek, hayal gücü geniş olan bilim-kurgu yazarlarının bile sürekli aynı konular etrafında dolaşıp daha çılgınca fikirler üretmekte zorlandıkları düşünülürse gerçekten zor. bunları düşündüğümüzde inatçı bir şekilde tek ve değişmez bir yasa aramanın ne kadar doğru olduğu da tartışılabilir bir hale geliyor. evrene böylesine katı ve kesin şekilde bakmaktansa biraz daha yumuşak ve girift olarak yaklaşmakta fayda var gibi. sanki evrenin dokusu bunu gerektiriyormuş gibi bilemedim.
tabii benim bu son söylemim işin biraz felsefi yanına kayıyor. yine de bu düşünce biçimi matematiksel formüllere de gayet yansıtılabilir diye düşünüyorum. matematikçi veya fizikçi olmadığım için sayılarla dans edemiyorum. sağlam bir filozof da değilim ama en azından düşünebilen her insan bir filozoftur benim gözümde. bu yüzden benimki sadece sezgisel ve felsefi bir yaklaşımdı diyelim.
