129 yıl önce bu ay japonya’da Batan gemimizdir. Yaygın bilginin aksine açıkta değil yokohama’ da kayalıklara çarparak batmıştır. 600’e yakın mürettebat’tan sadece 56’sı kurtarılabilmiştir. Ve sadece 150 denizcimizin cesedine ulaşılmıştır.
sanılanın aksine Türkiye insanından daha çok Japonya insanının bildiği bir tarihtir. bizde toplumun yüzde kaçı okumayı, hele ki tarihi neden sonuç nezdinde okumayı benimsemiştir?
Geminin böyle bir yolculuğu kaldıramayacağı aşikar bir gerçekti . Zira eski bir denizci olan Harti bey , Ertuğrul Fırkateynin 3.kaptanı olan Binbaşı Mehmet Beyle arasında geçen münakaşa sırasında açıkça; geminin uzun yolculuğu kaldıramayacağı belliydi . Gemi 27 yaşındaydı ve ahşaptı . O zamana kadar birkaç defa tamir için havuza girip çıktı , bakımları yapıldı ama tek bir sorun vardı , kazan . Kazan çok ağırdı ve yerinden oynatılmamıştı bu yüzden kazanın altı muayene edilmemişti .
Geminin tamir raporu da aynı şekilde ihmal edilmişti . imalat komisyonu , Fabrikalar komisyonu , Bahriye nazırı'nın kuklası gibi rapor vermişlerdir . Ertuğrul gemisinin Japon ve Hint Denizlerine gidebilecek derecede sağlam ve güçlü olduğu kanısına varmışlardır.
Bütün itirazlara ve muammalara rağmen gemi Temmuz 1889 yola çıkmıştır . Ertuğrul gemisinden istanbul'a ilk haber , Süveyş kanalından geldi . Bir kaza haberiydi bu ; (bkz: Ertuğrul Fırkateyni) Süveyş kanalından geçmekte iken , kuma Oturarak , kanal idaresi yardımıyla salimen kurtulmuş olsa da ... kılavuz tarafından gösterilen lüzum üzerine sahile bağlanırken rüzgar ve akıntılar şiddetiyle aykırılayıp kıçı , sahili bulmasıyla dümen bodoslaması kırılıp denize düşmüştür . Gemi süveyş kanalına tamire çekilmiştir ve gereken tamir , gemiyi iki ay yolundan etmiştir . 11 eylülde kanaldan çıkan Ertuğrul Fırkateyni (bkz: Kolombo) limanına doğru yola çıkmıştır .
Ertuğrul Fırkateyni Japonya'ya , (bkz: yokohoma) limanına gelmiş . Japon imparatoruna dostluk ziyaretinde bulunmuş , uğradığı her limanda ve Japonya'da sevgi ve hayranlıkla karşılaşmış . Gemi Japonya'da 3 ay gibi bir süre kalmıştı . Birçok aksilik eklenmesi geminin hareket tarihi geciktirmiştir . Çünkü o Gemi Japonya'dayken kolera salgını başlamıştır . Gemi mürettebatından 13 kişi bu salgında hayatını kaybetmiş , 24 kişide hastalığı kapmış ve tedavi altındaydı . Ayrıca geminin kalkış emrinin ve paranın geç verilmesinden dolayı gemi en sonunda 14 Eylül 1890 günü , yurda dönmek üzere (bkz: yokohoma) limanından ayrılır .
Büyük bir yanlış yaptığının farkındaydı mürettebat çünkü ; Eylül ortalarıydı . Uzak Doğu , Tayfun fırtınaları ve sağnaklı yağmurlarla doluydu . Gemi yolculuğa çıktığı andan itibaren fırtınaya yakalanmıştır . Gemi dalgalardan dolayı çok su almıştır , makine dairesi bele kadar su ile dolmuştu . Askerler ve mürettebat var gücüyle suyu tahliye etmesine rağmen su daha çok yükseliyordu . En sonunda gemi saat 21.00 Sularında Oşima adasının , Kaşinozaki Burnunda kayalıklara vurarak ortadan ikiye ayrılmıştır .
Kazada Osman paşa'da dahil olmak üzere 587 kişi şehit olmuştur . Kazadan sadece 69 kişi kurtulabilmiştir . (bkz: Oşima) adasının sakinleri 69 kişiyi ellerinden geldiğince tedavi etmişlerdir ve beslemişlerdir .
Kazada ölenlerin anısına (bkz: Kuşimoto)'da bir anıt yapılmıştır. ilk anıt Japonlar tarafından 1891’de dikilirken, 1929 yılında yine Japonlar tarafından genişletilmiştir. Şehitlik Anıtı, 3 Haziran 1929 tarihinde Japon imparatoru tarafından da ziyaret edilmiştir. 1937’de Türkiye tarafından restore edilen anıt önünde her yıl düzenli olarak anma törenleri yapılmaktadır.
Kuşimoto kasabası Mersin ve Yakakent ile kardeş şehirdir. Kuşimoto’da bir de müze bulunmaktadır. 1974 yılında inşa edilen "Türk Müzesi"nde Ertuğrul Fırkateyni’nin maketi, gemideki asker ve komutanların fotoğrafları ve heykelleri bulunmaktadır.
Bu olay zamanın birçok Japon Şairini üzmüştür ve bu olayla ilgili birçok şiir ve müzikler yapılmıştır . Bunlardan birini de ünlü Japon Şairi Buson yazmıştır :
Osmanlı Donanmasına ait Ertuğrul firkateyninin batması sonucu şehit olan 600′e yakın denizci Japonyada anıldı. Türk basını törene pek fazla ilgi göstermedi ancak Japon prensesi Ertuğrul şehitlerini anmak için hazır bulundu.
Şehitlikte Atatürk Anıtı
Ertuğrul Şehitliğindeki kara töreni öncesinde 4,5 metre yüksekliğindeki Atatürk heykelinin açılışıda yapılmıştı. (AA)
tarihsel anlamlarından biri de 1970 li yıllarda türkiye yi ziyaret eden bir japon senatörün, ülkesinde söylenegelen beste ve güftenin orjinalini japonya nın istanbul başkonsolosluğu na vermesidir.
güneş hüzünle battı.
uzakta bir yıldız parlıyor,
deniz çok azgın.
beyaz anıtın gölgesi karanlığa düşüyor.
sonsuz teesürle dua ediyoruz,
ruhların huzuru için,
o cesur gemicilere ve şanlı ertuğrul a.
o çılgın fırtınada...
kaybolan savaş gemisini yutan dalgalar
o geceki gibi yüksek.
ne acı, biz artık gemiyi göremiyoruz.
kumano bölgesinde kaşino sahillerinde
facianın balıkçılar yerini gösterirler.
ve o gecenin korkunç amansız fırtınasını hep anlatırlar.
acısını kalbimizde duyacağız her zaman
seneler geçse bile.
ertuğrul u biz asla unutmayacağız,
çocuklarımıza da her an anlatacağız.
ertuğrul fırkateyni'nin batışı osmanlı'da ii. abdülhamit'e karşı muhalifliğin fitilini ateşlemiştir. namık kemal etrafında toplanan aydınlar, ertuğrul fırkateyni'nin durumunun bilinmesini rağmen japonya'ya gönderilmesine karşı çıkmış, onca askerin ölüme gönderildiğini bildiri ile açıklamışlardır. bildirinini açıklandığı yerin ismi fikirtepe'dir. nerden nereye fikirtepe.
ikinci abdülhamid in asya projesi doğrultusunda yaptığı japonya gezisi esnasında tam 121 yıl önce bugün japon denizi'nin soğuk sularında batan kahraman türk gemisi.
şehitlerimizin bir kez daha ruhları şad olsun...
iztv de izlediğim belgeselde göre, yöre halkı şehitlerin adını yaşatmak için türk isimlerini ön ad yapmaya başlamışlar ve bu geleneği hala da sürdürmekteler.
ertuğrul fırkateyni çetin okyanus fırtınasına dayanamamış; su almaya başlamıştır... gemi mürettabatı var gücüyle geminin alt bölümünde oluşan hasarları onarmaya çalışmakta, tahtalardan geçici bir yama ile bir şekilde sonu ertelemeye çalışmaktadır... tam o sırada kaptan ali bey merdivenlerden görünür... üzerinde asıl üniforması vardır. gemicilik ahlakı gereği bir kaptan asıl üniformasını ya törenlerde giyer, ya da son seferinde... bunu gören mürettebat yıkılır... ali beye döner ve sorarlar;
- kaptanım hiç mi ümit yok ? biraz daha uğraşsak onarılacak gibi duruyor?
* üç ana direkten ortancası çoktan devrildi... kurtulma imkanımız kalmadı...
- ne yani bunca saattir tabutumuzu mu çakıyorduk ?
* sonuçta kendi tabutunu kendin çaktın. bundan büyük bir şeref olabilir mi ?
tam o sırada yukardan heyecanla bir ses gelir... 'ışık' der gözcü. evet kıyıda bir deniz feneri vardır. çok da uzak değildir. son çare gemiyi tüm gaz ilerletmek için yanabilecek ne var ne yok kullanılır. japonyadan istanbula götürülecek hediye ipek kumaşlar bile atılıverir kazana son bir ümit olsun diye... çünkü istanbula gidecek en büyük hediye yine kendileridir zaten.
gemi son güç durdurulamaz bir hızla fenere yanaşır; ancak öndeki büyük dalga alçaldığında kayalıklar gözükür. çok şiddetli bir şekilde kayalıklara giren gemi paramparça olur...
olayın haber alınmasının ardından istanbulda limanda yüzlerce kadın birikir. 69 kişinin kurtulduğu haberi onlar için hayata tutunma ümidi olmuştur. o kadınlar tam 1 yıl boyunca gelen her yabancı bandıralı gemiye eşlerini sorarlar. her olumsuz cevapta tekrar yıkılır; tekrar yeşeren umutlarla beklemeye devam ederler...
bugün olayın yaşandığı kuşimotoda çocuklara türk isimleri verilmektedir. türk japon dostluğunun en önemli temelleri o acı hatıralarla atılmıştır...
II. Abdülhamid, 1887 yılında Japonya imparatorunun yeğeninin bir savaş gemisiyle istanbul'u ziyaret etmesinin ardından Japonya’ya bir heyet gönderilerek iade-i ziyaret yapılmasını emretmişti. Gemi, II. Abdülhamid’den Japon imparatoruna mücevherli imtiyaz nişanı ve diğer hediyeleri götürecekti. Ayrıca Osmanlılar'ın yaptığı dünyanın ilk robotu olan Alamet de geminin içerisindeydi.
Ertuğrul Fırkateyni, Temmuz 1889’da istanbul’dan yola çıktı. Güzergâhı boyunca çeşitli limanlara uğrayarak seyahat ediyordu. Fırkateyn, Singapur’a vardığında kafile başkanı Albay Osman Bey Amiralliğe terfi ettirildi. Kafile, uğradığı ülkelerin halkları ve Müslümanlar tarafından görkemli sevgi gösterileriyle karşılanıyor, gemiyi kimi zaman binlerce kişiden oluşan gruplar ziyaret ediyordu. Gemi, 11 ay sonra 7 Haziran 1890 tarihinde Japonya’nın Yokohama Limanı'na vardı.
Japon imparatoru, Türk amiralini ve heyetini görkemli bir şekilde karşıladı. Şehir halkı Türk amiralinin saray arabası ile imparatorun yanına gidişini sevgi gösterileriyle takip etti.
Ertuğrul Fırkateyni, Japon sularında kaldığı üç ay boyunca etrafındaki binlerce Japon kayığına 50 kişilik bandosuyla konserler verdi. Nihayet geri dönüş yolculuğu için hazırlıklar tamamlandı. Yola çıkılacağı gün Japon Bahriyesinin tayfun uyarısına rağmen, Ertuğrul Fırkateyni planlandığı gibi 15 Eylül 1890 tarihinde Yokohama Limanı’ndan ayrıldı. Kuşimoto açıklarında tayfuna yakalanan Ertuğrul Fırkateyni 16 Eylül 1890’da kayalara çarparak battı. Kazadan sadece 69 denizci kurtulabildi, Amiral Osman Bey de dahil diğer mürettebat hayatını kaybetti.
Japonya/Kuşimoto'daki Ertuğrul faciası sonrası yapılan şehitlik.
Ertuğrul Fırkateyni’nin trajik sonu Türk-Japon halklarını yakınlaştırdı. Yöre halkı, kazadan kurtulanlara büyük yardım ve yakınlık gösterdi. Torajiro Yamada isimli bir Japon, şehit yakınları ve kazazedeler için yardım kampanyası düzenledi. Toplanan para aynı kişi tarafından dönemin padişahına teslim edildi. Hayatta kalan 69 denizci, Japonya imparatorunun talimatıyla Hiei ve Kongo isimli iki askeri gemi ile istanbul’a gönderildi.
Kazada ölenlerin anısına Kuşimoto’da bir anıt yapılmıştır. ilk anıt Japonlar tarafından 1891’de dikilirken, 1929 yılında yine Japonlar tarafından genişletilmiştir. Şehitlik Anıtı, 3 Haziran 1929 tarihinde Japon imparatoru tarafından da ziyaret edilmiştir. 1937’de Türkiye tarafından restore edilen anıt önünde her yıl düzenli olarak anma törenleri yapılmaktadır.
Kuşimoto kasabası Mersin ve Yakakent ile kardeş şehirdir. Kuşimoto’da bir de müze bulunmaktadır. 1974 yılında inşa edilen "Türk Müzesi"nde Ertuğrul Fırkateyni’nin maketi, gemideki asker ve komutanların fotoğrafları ve heykelleri bulunmaktadır.
Şehitler arasında Hasan Âli Yücel'in annesi Neyyire Hanım tarafından dedesi ve Can Yücel'in büyükdedesi Kaptan Âli Bey de bulunmaktaydı. alıntı vikipedi özgür ansiklopedi.
beşiktaş'ta bir sonbahar, 2007
çocuklarına ertuğrul adını veren aileler ile ertuğrul adını taşıyanlarımızın bile unuttuğu bu hikayeden geriye birkaç silik hatıra kaldı. işte onlar:
1- o gece sahile yaralı olarak ulaşabilenlerin sayısı 69 kişiydi.
2- kaza istanbul'a telgrafla bildirildiğinde halk mateme boğulmuştu. ğlkenin her yerinden pek çok insan, gemideki yakınlarının akıbetini sormak, araştırmak için, kasımpaşa'daki bahriye dairesi'ne koştu.
3- mirliva osman paşa ve gemi kaptanı ali bey dahil ölenlerin kesin bir listesi çıkartıldı. listede olanların ahfadına devlet, daha sonra, birer altın nişan verildi ve onlar da bu nişanı misafirlerine göstererek dedelerinin hüzünlü hatırasını nesilden nesile anlatıp durdular.
4- deniz harp okulu'nu o yıl denizlerde bitirmiş teğmenlerin çoğunlukta olduğu bu yolculardan kurtulan 69 kişi, daha sonra iki adet japon savaş gemisi ile isatnbul'a getirildiler. japon donanması bu iş için hiei ve kongo isimli gemileri tahsis etti. gemilerin istanbul'a geldikleri gün takvimler 2 ocak 1891 tarihini gösteriyordu ve kazadan bu yana üç ay geçmişti. işte o üç ay boyunca her gün, ertuğrul'a bir can bindiren istanbullu kadınlar, sarayburnu'nda toplanıp elllerini gözlerine siper edinerek, yağmurda ve karda, fırtınada ve boranda gemilerin yolunu gözlediler.
5- kazadan sonraki günlerde kashinozaki 'deki kii kayalıklarından 150 kadar ceset toplanabildi ve tamamı, şehadetlerinden önce varmayı umdukları fenerin yakınına defnedildi. 1929 yılında japon hükümet tarafından bu fenerin yanına türk - japon dostluğunu simgeleyen bir anıt dikildi ve her yıl burada bir anma töreni yapılması kararlaştırıldı.
6- sultan abdülhamid, ertuğrul'un hatırasına yıldız yokuşunda bir tekke - camii yaptırdı ve yıldız sırtlarına da ertuğrul adı verildi.
7- facianın 100. yılı anısına 1990 baharında tcg turgutreis fırkateyni japponya'ya özel bir ziyaret yaptı ve iki üülke arasındaki dostluk bağlarını pekiştirdi.
8- sonraki zamanlarda ali ruhi bey'in adını ananlar, buna edebiyat tarihleri dahil, onun sefere çıkarken söylediği şu dizelerini sık sık andılar ve vaktiyle kefensiz gömülmek isteyen beyitler söylemesini, denizde ölümne bir işarate saydılar:
geçilmez oldu tozundan vatanda gayri ağyarın
gönül azm- i diyar- ı gurbet et artık vatandan geç meta- ı dehr- i fani na- sezadır ehl -i tecride
ölürsen de şehid - i aşk olup ruhi kefenden geç
-----
can yandı nar - aşkına, yansın beden dahi
ateş- peresti- i aşka gerekmez kefen dahi
birincisini zaman ve zamandan şikayet için, ikincisini de zehra'ya bir veda mealinde gizli bir pusula olarak yazıp istanbul'da bırakmıştı. bugünkü nesiller için son dizelerde söylenenleri yeniden ifade edelim:
" aşkının ateşine canım zaten yanmıştı, varsın artık beden de yansın. aşk ateşine tapana (o ateş ile şehit olana) kefen mi gerekirmiş?! ..."
firkateynin battigi ve 533 levend in sehid oldugu yerde türk-japon ortak yapimi bir anit bulunmaktadir. ayrica yine ayni kiyida bir müzede levendlerimizin son cektirdigi fotograf, ozel esyalar ve sancakta bulunmaktadir.
rivayete göre, ne zaman bir türk bu firkateyn in battigi yere gitse yagmur yagmaya baslarmis. yine ayni inanisa göre, orda yatan askerlerle ziyarete giden türklerin arasindaki sevgi ve hasretten oldugu söylenir.
1890 yılında II. Abdülhamit tarafından iyi niyet göstergesi olarak Japonya'ya gönderilen savaş gemimiz. 630 denizcisiyle 11 ay süren bir seferin ardından Japonya'ya varan Ertuğrul Fırkateyni, geri dönüşte battı. Oshima köylüleri, 69 denizcinin kurtulmasını sağladı. Geri kalan askerlerimiz şehit oldu.
Benim anlamadığım bu kadar çok asker yollamaya ne gerek vardi.
kushimoto şehri yakınlarında batmıştır. battıktan sonra kushimoto'da yaşayan japonlar kazazedelere çok yardım ettiler. aralarında para toplayıp ölenlerin yakınlarına gönderdiler.
kazadaki sırlar hala saklı. bu kazadan sonra yaralı olarak kurtulan gazi denizcilerimizin bazıları japonya'da kalmış, yaşamış ve ölmüşler bir rivayete göre. kazadan sonra dönemin japon imparatoru şehitler için anıt yaptırmış.
