her şeyi de bizden beklemeyin canım. accıg da siz yazın ama di mi?
faşistlik, yobazlık, çomarlık, kıroluk vs kıl tüy (adına ne diyor nasıl anlıyorsanız) yapıp azcık da yerli milli takılalım. hep gavurlardan örnek vermeyelim ama di mi?
rahmetli barış manço... yurdumun eşsiz hazinesi anadolu'da halk edebiyatının örneklerini sergilediği eserlerinden biri, lambaya püf de. bu eşsiz halk edebiyatı örneği mi demeyin, evet öyledir.
bu şarkıda tonlama ve sözlere bakınca sanki kamp yapmaya çıkmış çadırda kalıyor da akşam çadırda kaldıklarından çadır içinde lambanın yanmasıyla dışarıya çadırın içinde hareketleri yaptıkları sanki hacivat karagöz sahnesi gibi gölgelerin yansıması yapacak da onun için lambayı sevişme öncesi söndürmeyi istemek gibi...
kışın soğukta sobanın yandığı tek odada köy evinde çoluk çocuk aynı odada yatan ebeveynlerin maça başlama düdüğü gibi "lambaya püf de" size öyle gelebilir.
ama öyle değil, aslında halk edebiyatında derlenen bu nağmelerin altında derin bir acı unutulmak istenen yaşanmışlıklar, ibret alınması gereken örnekler vardır.
örn: oyun havası olarak gerdan kırıp parmakları şıklatıp ya da elimize tahta kaşık alıp seke seke oynadığımız misket oyun havası...
aslında bir ağıt, olsa olsa ağıt olan şeyden çıkacak şey uzun hava olur ama bu ağıt olan halk kültürü derlemede oyun havası olmuş.
lambaya püf de için de aynı şey olmuş. toplumda yaşanan baskı yıldırma zorbalıkta sindirilmiş halk, bir korku ve insanın korunmak için evini hapishaneye döndürüp ev neşe kahkaha aydınlık değil de sessizlik karanlık ve korku yuvası olmasını anlatır.
rivayetler muhtelif olmakla birlikte...
içki yasağı toplantı yasağı vs olduğu dönemde zabitlerin bekçilerin sokak mahalleleri kolaçan ederken bir evde içki içip alem yapan kafadarların bekçileri görmeleriyle içlerinden birinin arkadaşlarına "lambayı söndürün" uyarısıyla (malum, o zamanlar yağdanlık veya bir tür gaz lambası yakması) sarhoş olan içlerinden birinin lambaya "püf" diye üfleyerek söndürme yerine "hoh" diyerek söndürmeye çalışmasına tepki olarak "hoh deme püf de" diye azarlanması espri olarak ele alınmasıyla zamanla dilden dile yayılan anlatılan bu yaşanmışlık ve tıpkı "misket" acısı ağıtın oyun havasına dönmesi gibi "lambaya püf de" de bacak arasına hapsolmuş.
ne yapalım yani, aklımız ya testislerimizde ya da klitorisimizde (erkek veya kadın olarak) yaşıyoruz.
edibüdü: misket oyun havası.
misket çocukların oynadığı cam bilyenin adı değildir.
bir meyvedir ve iç anadolu yöresinde yetişen küçük elma türüdür veya küçük elmalara verilen genel ad-tanımdır.
misket adı burada bir kız adıdır ve aslında kızı seven delikanlının kıza seslenmede - kız için kullandığı lakap misket olup kızın asıl adı hayriye'dir.
unutmadan...
kızı seven delikanlı (osman) kıza misket demesinde aslında iki sevgili arasında olan samimiyet sıcaklık ilişki sonucu "canım balım arım kuşum öküzüm çiçeğim deve dikenim vb" hitabet değildir.
çoğu kişi bilmez ama anadolu'da kadın veya erkek birlikteliğinde-ilişkilerinde (aşk, sevgili, dost, nişanlı, sözlü, evli) bir birlerine adıyla pek hitap edilmezdi. bu bir kültürdü, aslında bunun nedeni de toplumların genetik hafızasında işlenmiş olan kültürdür. malumunuz, bilirsiniz ki (kibarlığa gerek yok. nereden bileceksiniz pis cahiller) türkler çocuklarına isim koymazdı. çocuk büyüdüğünde yaptığı iyi-kötü davranışıyla işiyle ismini kendi alırdı. bunun için halk arasında "yiğit, lakabıyla anılır" diye deyim vardır. bunun izini hala Anadolu'da görmekteyiz. eşler de aynı şekilde saygı ve hürmet ya da eşlerin davranışıyla hitaplarını yaptıkları işe davranışa göre şekillendirirdi. tıpkı doğan çocuğa isim koymama mantığı...
neyse, konuyu dağıtmayalım. kızın ufak tefek şirin güzel kız olmasıyla sevgilisi ona hayriye değil de misket demesi, kıza başka bir zengin varlıklı aileden birinin göz koyması, kızı ailesi ona vermeye kalkmasıyla kızı isteyen iki encin duello etmesi (bıçaklarla bir birine girmesi) zengin varlıklı aileden gelen delikanlı kızın sevdiği delikanlı olan osman'ın yiğitliği dürüstlüğü mert kavasından etkilenip "senin gibi delikanlıya karşı bu yapılmaz deyip kavgadan çekilmesi ve kız ile oğlanın arasından çıkmasıyla bu haberi kıza vermek için kavgayı izlemek için ağaca çıkan ama olanları net göremeyen kızın yanına gittiğinde kızın sevdiği erkeğin kavgada öldüğünü düşünüp panikleyip adeta eli ayağı boşalmış gibi olup dengesini kaybedip ağaçtan düşüp ölmesi, kızın sevdiği gencin bu acıyla artık orada yaşamayıp memleketini terk etmesine yakılan ağıttır misket.
Halime’nin samanlıktaki faaliyetlerinin icrası mahremiyet arz ediyor olabilir, halime deşifre olmuş da olabilir ancak neden hastalıklı bir ruh haliyle lirik motiflerle süsleyerek bunu ilanen mahalline duyurdunuz, Halime’yi angaje etmek daha mantıklı değil mi?
her ne kadar kadını bir sex teması olarak gören-gösteren bir yaklaşım olarak şarkı gösterilse-eleştiriler alsa da (80'ler disco kültüründe) aslında anlatılmak istenen bu değildi.
hani var ya...
özlem tekin'in "aşk her şeyi af eder mi?" şarkısında geçen
"Çok üzgünüm istemeden
Seni dün gece aldattım
Kim olduğu mühim değil
Sana bağlanmaktan kaçtım" demesinde ki ihanet...
burada ki ihanet ne sex ne de amiyane tabirle "ne yapalım, içimde ki orospuluk duygusuna yenildim" açısından ele alınamaz.
işte aynı açıdan "my bed is too big" de anlatılmak istenen "gel yatağım büyük, rahatça dans ederiz, yataktan düşme derdimiz olmaz" burada (ay ne kadar kibar örnek verdim) anlatılmak istenmiyor.
bu sırada şarkı blue system grubunun. bu grubu kuran ve modern talking, c c catch vb grup kişilere sayısız beste yapmış sanatçı - şarkıcı, söz yazarı, besteci, yapımcı alman dieter bohlen.
çeşitli gruplar ve sanatçılara yaptığı bestelerin bırakın avrupa ve abd de billboard listelerine girmesini, dünya enelinde billboard hot 100 listelerinde 1 numaraya çıkan 60 civarında şarkısı vardır. bir de 1 numara olmamış ama bu listeye ilk 10-20 sırada olanları düşünürsek...
dieter bohlen almanya'nın "irbaam dadlısesi" desek yanlış olmaz.
benzetmek değil, harbiden tam bir "ibo" dieter bohlen.
d. bohlen için ne kadar "wunderbar" diyen varsa o kadar da "scheisse" diyen alman vardır.
bu da 2009 da rusya'da verilen 80'ler disko festivali konserlerinde ki sahne performansı.
sahnede ki vokalistlerin kattığı yeşilliklerle daha duygusallaşırsınız.
disco kültüründe insanı suya sabuna dokunduran acid house türü (dj'lerin pistte dans eden insanların ritm tutmalarına yaptıkları katkılarının sonucu çıkan house müsic de yan dal) Lil Louis - French Kiss...
o zamanlar afganistanlaşmamıştık, plajda öğlen 14-15 saatleri arasında happy hour zamanı alınan çift biralar - cocktailler yudumlanırken ya da 24 saat açık barın plaj kısmından servis sunulurken çalan Lil Louis French Kiss şarkısı ya da plajda verilen happy hour partilerinde duyulan şarkı.
insanın aklına kötü düşünceler getirip, ahlakımızı bozuyordu.
örn: üstsüz güneşlenen turistler ve flamenk, alman, fransız, ingiliz dili kullanıp "aaay biz yabancıyız" ayağına yatan yurdum kadınları memişler fora sere serpe yatarken aklımıza ayıp şeyler gelmiyordu. belki kanıksama - alışkanlık, normalleşmenin getirdiği rahatlık içinde ha kasap reyonunda bir ete, ha üstsüz güneşlenen bir kadının memesine bakar gibi fark görmüyorduk.
ne zaman bu french kiss çalıyor olsa birden aklımıza karpuz kabuğu düşüren dj'in kölesi olup "amanın o ne? bu meme lağn!" diyerek kan akışını beyinden hemencecik bacak aramıza yönlendirme moduna geçip çadır kurmaya başlıyorduk.
tabi ki yüz üstü yatmaktan nefret eden biri olarak mecburen sırt üstü değil de yüz üstü yatmak zorunda kalıyorduk.
