türkiye yakın tarihi konusunda yıllardır araştırmalar yapan hollandalı bilim adamı. "modernleşen türkiye'nin tarihi" isimli kitabı, yakın tarihimiz hakkında çok önemli bir kaynaktır.
Leiden Üniversitesi'ndeki şarkiyat enstitüsünde profesördür. cumhuriyet tarihi uzmanıdır. kendisi, bernard lewis'i "modern türkiye' nin doğuşu" kitabından dolayı yoğun bir şekilde eleştirir. zürcher, milli mücadelenin oluşmasında ve südürülmesinde ittihat ve terakki'nin büyük etkisi olduğunu söyler. ittihat ve terakki nin özellikle "karakol cemiyeti" aracılığı ile milli mücadeleye destek verdiğini savunmaktadır. mustafa kemal paşa ve enver paşa arasında kişisel bir çekişmenin olduğunu öne sürmekte ve bir takım delililerle de desteklemektedir. (bkz: milli mücadelede ittihatçılık, iletişim yayınları). zürcher,cumhuriyet tarihçiliğinde var olan bir boşluğu doldurma açısından önemli bir yer tutar. Türk tarihçiliğinde yıllardır kutsal birer kitap gibi baş üstünde tutulan yazarları ve bu yazarların kitaplarını eleştirme cesareti gösterebilmiş ve bu konuda da gayet başarılı olabilmiş ve olmaktadır. zurcher in eksik yönü ise yaptığı çalışmalada arşiv kaynaklarını kullanma açısından zayıf kalmasıdır. tarih çalışmalarında en önemli yeri tutan birinci el kaynakları fazla kullanmaz (kendi iddiasına göre kullanamamıştır. çünkü türk tarihi arşivlerinin yabancılara sınırlı imkan sunmasından kaynaklanmaktadır.milli mücadelede ittihatçılık'ın önsözünde bu konuya değinmiştir.)
Eric jan Zürcher, türk tarih yazımındaki muhalif kişiliğinden ötürü kimi üniversitelerimizin tarih bölümlerinde ya hiç okutulmaz, önerilmez ve yok sayılır* ya da istisnai de olsa kimi üniversitelerimizin muhalif olmaya çalışan hocaların okuma listelerinde yerini alınır.
hollandalı bir türkologdur. özellikle yakın dönem (19.yy., 20.yy.) türkiye tarihi üzerine önemli araştırmaları vardır. orijini itibariyle tarihimize oldukça tarafsız gözle bakabilmektedir. dolayısıyla incelenmesinde yarar olan başarılı bir yazardır.
iyi bir araştırmacı olmasına rağmen eleştirel bakış altında bilimsellik kılıfıyla bilimdışı savları ortaya attığını düşündüğüm tarih yazarıdır. Bu durumun en büyük sebebi sanıyorum tarihe liberal bir bakış açısıyla yaklaşmasıdır.
modernleşen türkiye tarihi adlı kitabın yazarıdır. eserde on sekizinci yüzyıl ıslahatlarından itibaren 1990ların sonuna kadar olan süreci ele alır. yaşadığımız günü daha iyi anlamak için ideal bir kitaptır. fakat bazı görüşleri ile resmi olarak kabul ettiğimiz ideolojilere karşıdır. örneğin, mustafa kemal'in kişiliğini ve ona duyulan saygıyı bir lider boşluğunu doldurmanın ve onu abartılıca yüzeltmenin bir sonucu olarak görür. ayrıca bazı cümlelerinde vaad edilen özerk kürdistan gibi ifadeler kullanması dikkatimi çekmiştir.
“Türkiye’nin Atatürk’ü ilâh edinmesi 1920’lerden itibaren devlet ideolojisi olmuştur. Bir ara 70’li yıllarda kan kaybeden kemalizm, son 5-6 yıldır islam’ın ve islamcılar’ın ilerlememesi için tekrar ordu ve menfaatçiler tarafından horlatılmıştır. Gaye ise islam’ı bölmek!”
