türkçe olarak bilgi felsefesi kullanılmasının daha doğru olduğunu düşünen kimselere sormak istiyorum: antik yunanca olan bu kelimede geçen "episteme" yani "bilgi" dediğimiz bu kelime ile türkçedeki bilgi 'anlam' bakımından örtüşür mü?
daha basit izah edeyim:
gnoseoloji de bilgi felsefesi demektir.
epistemoloji de bilgi felsefesi demektir.
ama bunlar farklı?
yani?
episteme olarak bilgi ile gnosis olarak bilgi farklıdır. bu yüzden epistemoloji yerine "bilgi felsefesi" demek doğru değil, yanlıştır; başka bir deyişle eksiktir. antik yunancada bilgi kelimesine karşılık gelen ondan fazla kelime vardır. yukarıdaki episteme bilişsel bilgiye işaret eder, gnosis ise tinsel bilgidir. bilgi felsefesi dediğinizde ikisinden hangisini söylediğinizi ifade etmiş olmazsınız.
lütfen episteme sahibi olmadan fikir sahibi olmayalım.
a priori ve a postriori için konuşacak olursak bu ikisi arasında çetin savaşların döndüğü arenaya ev sahipliği yapan felsefe dalıdır.
bilginin göreceliği ve bilginin ne olduğu konusunda iki kutup binlerce yıldır savlarını ortaya koymakta. bir taraf bilginin sadece deney ve gözlem yoluyla elde edilebileceğini savunurken (a posteriori) diğer bir tarafta bilginin insanda doğarken-doğmadan önce var olduğunus avunur (a priori), tabi bu ikisini de harmanlayıp bilginin özelliğine göre kategorilendiren taraf da mevcuttur.
burada dikkat edilmesi gereken asıl mesele bilginin tanımında yatmaktadır. bilgiyi sorguladığımızda cevap olarak edinilen bilgiye (sözde) göre mi yoksa bilginin aslında bir kere doğuştan geldiğine ve üzerine tuğla misali eklenerek mi edinildiğine yer vereceğiz. güdüler ve çeşitli motor hareketler kıstas alınabilir bunun yanında ise tecrübe ve gözleme dayalı nesnel bilgiler de elbette bilgi tarifine uyacaktır. burada da işe ontoloji ve fenomenoloji karışacaktır. varlığın tanımı dolaylı yoldan bilginin varlığına ve bilginin tanımına köprü kurabileceği gibi, bilginin doğası ve bilginin tanımlananın ve dilin sınırları üzerinde "var olduğu" gibi bir durum da yaratabilecektir.
epistomoloji; her şeyden önce " bilgi nedir ? " sorusunu sorar. bütün bilimler ve felsefe arasında ortak olan bilgi bir fenomen dir ve bu fenomenin bir çok sorunu vardır.
bilim, bilgi fenomeninin kaynağı, olanaklılığı, sınırları, doğruluğu ile uğraşmaz. elde ettiği bilginin niteliği ile bu bilginin kazanıldığı şey üzerinde durmaz. bilim araştırmalar yapar,. felsefe ve felsefenin özellikle önemli bir alanı olan epistemoloji ise bilimin ve bilimlerin ele almadığı bütün bu konuları kendisine konu olarak alır.
bu çerçevede bütün bilimlerin epistemolojiyle bağlantıları vardır.
epistemolojinin ele aldığı sorunlar çerçevesinde çeşitli yaklaşımlar ortaya çıkmıştır; gerçekçilik, olguculuk, akılcılık, vb.
her epistemolojik yaklaşım bu sorunlara farklı yanıt verir.
felsefe dersinde duydugum fakat ne oldugunu hatırlamadıgım birşey.ama yanına demogoji getirince cok güzel durdugu aşikar.
(bkz: epistemolojik demogoji)
