azimliydi, turan en büyük hayaliydi. ama hayatında dehasıyla başardığı hiçbir şey yoktur. yanlış stratejiler adamıydı. almanlara yanlış analiz etmesi, 110 bin askeri sarıkamışa sürerken iyi komutanlar seçememesi, ve o kadar adamı kırdırdıktan sonra dönüşte hiçbir şey olmamış gibi hayatına devam etmek istemesi hayatındaki yanlışlardan sadece birkaçıdır. mustafa kemal'in olduğu yerde enver'in dehasından bahsetmek komik bir trajedidir sadece...yalnız şunu başarmıştır, çanakkale'ye'a kadar mustafa kemal gibi bir kurmay'ın öne çıkmasını önleyebilmiştir. çanakkale'den sonra buna zaten kimsenin gücü yetmezdi..son günlerini yaşayan bir imparatorluk düşünün, ordusunun başında enver değilde, mustafa kemal gibi bir kurmay subay olsaydı, ülkemiz sınırları acaba şu an nasıl şekillenirdi. birinci cihan harbine, almanların yanında sokarmıydı acaba bizi? ya da yüzbinlerce askeri zaten kaybedilecek arap topraklarında kırdırtırmıydı. tarihi değiştiremezsiniz ama sorgulayabilirsiniz. makamların, kişisel ihtiraslarla yönetilmesine enver güzel bir örnektir. vatan haini değildir şüphesiz, bir osmanlı paşasıdır, ama onun yaptığı kötülüğü bu koca imparatorluğa kimse yapmamıştır...
ülke den kaçtıktan sonra gittiği kafkaslarda oluşturduğu orduyu mustafa kemal'in üstüne sürmeye ömrü yetmemiştir, zira onu da yapacaktır, kendi vatanseverlik kavramı içinde..bazen erken ölümler hayırlıdır işte...
