tenerifa´da olmustur. 583 kisi ölmüstür. gün itibariyla havacilik tarihinin en kanli ucak kazasidir. iki boeing 747 27 mart 1977 tarihinde birbirleriyle carpismislardir. kazadan 61 kisi de kurtulmustur.
olayin: gelisimi:
olay 396 yolcuyla, los angeles-new york- grand canaria seferini yapmakta olan pan american havayollarinin panam1786 sefer sayili "jumbo" ucagiyla, amsterdam- grand canaria seferini yapmakta olan 248 yolcusu olan klm 4805 sefer sayili jumbo ucagi arasinda olmustur.
iki ucak da grand canaria havaalanina dogru ucmaktayken, grand canaria havaalaninin yolcu terminalinde teröristlerce konulmus bir bomba infilak etmis, ve terminaldeki yolcularin pekcogunun yaralanmasina sebep olmustur. olay yerine gelen polis birimleri arastirabilmek icin havaalanini trafige kapatmaya karar vermislerdir (sonradan, bu karar hakkinda cok büyük spekülasyonlar yapilmistir, cünkü havaalaninda patlayan bombanin ucaklarin inis ve kalkislarinda bir etkisi yoktu. buna ragmen bütün havaalani trafige kapatilmistir.)
havadaki ucaklar baska havaalanlarina yönlendirilmislerdir.klm ve panam jumbolari da diger ucaklarla birlikte tenerifa´daki o zamanin los rhodeos havaalanina yönlendirilmis ve ikisi de bu havaalanina basariyla inmislerdir. los rhodeos oldukca kücük bir havaalaniydi- simdi kapatildi-. ucaklarin bazilarinin yolcularinin terminale cikmalarina izin verilmistir. klm ju 4805 bunlardan birisidir. terminalin kapasitesini cok asacagi endisesiyle pan-am ucaginin yolcularina ucakta bekleme komutu verilmis, yolcular terminale alinmamislardir.
grand canaria daki polis sorusturmasi cok uzun sürmüstür. bu arada grand canaria´da , teneriffa´da atlantik´teki adalardir. 5-6 saat ucaklar apron´da bekletilmislerdir. diger ucaklarin da olmasi sebebiyle ucaklar taksi yoluna da park ettirilmis, sadece kalkis ve inis pisti bos birakilmistir.
tenerifa´yi sis basmaya baslamistir, ucaklar halen bekleme halindelerken oldukca artmis, görüs mesafesi 500 metrenin altina düsmüstür. derken grand canaria´daki sorusturma sona ermis, ucaklarin tenerifa´dan grand canaria´ya ucuslarina izin verilmeye baslamistir. ilk kalkacak ucaklar panam ve klm jumbolaridir. taksi yolunun bir bölümünde baska ucaklar park halinde olduklari icin sadece son kismi kullanilabilmektedir.
plan söyledir ; klm kalkis pistinin sonuna kadar kalkis pistin de ilerleyecek, pist sonunda 180 derece dönecek, panam- taksileme pistinin kullanilabilen son kisminda kalkis pistinden taksileme pistine gecip ana pisti bos birakacak, önce klm sonra da panam kalkacaklardir.
klm kaptani van zanten, klm´nin reklamlarinda da oynayan cok ünlü bir pilottur. ancak "sis" yüzünden los rhodeos havaalaninin da kapatilacagindan korkmaktadir. bu durum klm icin cok büyük masraflar demektir. o yüzden "acele" etmekte
kuleyi devamli sikistirmaktadir.
klm pist sonuna gelir, 180 derece döner, ancak daha kalkis izni verilmedigi icin beklemeye baslar.bu esnada kule pan-am ucagina da pist sonundaki 3. sapaga kadar kalkis pistinde yavas sürat ilerleme komutu verir. pan-am uzun pistte 20 km hizla seyretmeye baslar.
bu arada sis yüzünden ne ucaklar birbirlerini, ne de kule ucaklari görebilmektedir. bütün komunikasyon telsizlerden saglanmaktadir, görüs yoktur.
klm : kalkis iznini hala bekliyoruz...(co-pilot)
kule: panam henüz pistte ilerliyor,sir, beklemede kaliniz.
3.sapak bir jumbonun dönemeyecegi kadar dardir. ancak los rhodeos kule yetkilileri bunu tahmin edememislerdir. cünkü hayatlari boyunca bir jumbo ucagiyla isleri olmamistir, diger bütün ucaklar o keskin 3.sapagi dönebilirler, ancak bir jumbo dönemez.
panam kaptan james grubbs: ben burada bir sapak görüyorum, ama bu ucak buradan dönmez kardesim...
panam copilot : ileride baska bir tanesi daha olmasi lazim havaalani planina göre.
panam: kule biz halen ana pistte ilerlemekteyiz.
kule : tamam panam... ana pisti terkedince bildiriniz.
panam: tamamdir hoca...
klm : biz hala kalkis ve sonrasinda dff papa 90 iznini beklemekteyiz (bu, ucagin kalkistan sonra ucacagi rotayla ilintili bir izindir)
kule : evet size dff papa90 iznini veriyoruz, ucus yüksekligi 9 0
bu kalkis izni degildir (sonradan kulenin bu türden bir söyleminin anlasilir olmadigi hakkinda cok tartisilmistir.)
panam´in elindeki plana göre bir 4. sapak vardir, 3. cok dar oldugundan, kulenin kastettigi sapagin -kulenin bir jumbo manevra kabiliyetiyle ilgili bilgisizliklerine ihtimal vermemektedirler- 4. oldugunu sanmakta ve oraya dogru hala ilerlemektedirler.
birden kaptan van zanten klm ucagina güc verir, ve kalkis kosusuna baslar.
bu arada panam :
- kule ileride bir sapak var, oradan dönünce size pisti bosalttigimizi haber verecegiz.
kule: eyvallah hocam...
klm co pilot, kaptana : panam hala pistteymis, daha ayrilmamislar...
kaptan zanten: ayrildilar....ayrildilar...
panam : hey o da ne orda öyle(kaptan grubbs)(klm nin kalkis projektörleri secilmektedir)
panam co- pilot : damn, this son of bitch drives straight at us...(orijinal) kahretsin, bu osorpu cocugu direk üstümüze geliyor.
panam pistten cikabilmek icin motorlarina tam güc verir...ve sola döner
klm panam´i görür ve kalkis hareketine baslar, panam´a ulasmadan da kalkar, ancak yeteri kadar yükselemez, panam´a tepesinden carpar, panam´in tavan kismini oldugu gibi yirtar, denge de kalamaz, 300 metre daha havada kalir sonra kalkigi piste cakilir.
klm ucagindaki herkes ölür.
panam sola dogru yanlamasina dönmüs oldugu icin, ucagin ön ve arka kisimlarinda oturan yolcular kurtulur. pilotlar da kurtulur.
kazadan sonra kulenin oldugu bölgeye klm düstügünden kurtarma calismalari yapanlar, olaya baska bir ucagin daha karismadigini sanmis, sis de panam´i örtmüs, ve panam ucagindakiler uzun bir süre kendi kaderleriyle basbasa birakilmislardir.
bu kaza da klm nin ünlü kaptani van zanten kalkis izni verilmeden ucaga kalkis kosusu yaptirdigi icin tamamen suclu bulunmus, klm bunu hicbir zaman kabul etmemis, kulenin dff papa90 iznini vermesinin pilotlarca ucus izninin zaten verildigi seklinde anlasildigi iddiasini savunmuslardir. halen de ayni fikirdedirler.
edit: cok uzun olmasin diye bircok ayrintiyi atladim, ancak bu kadar kisaltabildim.
