Kaynakların verdiği bilgilere göre; yazının icadı çok daha eski olmasına rağmen alfabelerin ortaya çıkışı, M.Ö. XV. yüzyıl dolaylarındadır. ilk alfabe çalışmaları; Suriye-Filistin kıyılarının yakınlarında, o zaman Yakın Doğuda kullanılmakta olan Mısır veya Asur-Babil yazıları gibi karmaşık yazılardan kurtulmak için kısaltmak amacıyla Kuzeybatı Samilerince yapılmıştır. Denizcilikte ve ticarette ileri gitmiş Fenikeliler, bir çok halklarla ilişki kurduklarından, bu icada büyük katkı sağlamışlar ve onu yaymışlardır. Doğuda yakın komşuları Moablılara, Idumealılara, Ammonlulara, ibranilere ve Aramilere aktardılar. Böylece Göçebe ve tüccar olan Aramiler de, bir yandan; Mısırdan Suriyeye ve Arap Yaramadasına, diğer yandan Mezopotamyadan Hint kıtasına kadar bütün Yakın Doğuya yaydılar. Bunun sonucu M.Ö. IX. yüzyıldan itibaren, Fenike kökenli alfabe yazısı, Akdeniz çevresinde de yayıldı ve çeşitli toplulukların bazıları dillerine uyarladıkları birkaç işaretini değiştirip veya birkaç işaret daha ekleyerek Batılı topluluklarca yavaş yavaş benimsendi (Ifrah, s. 131)
ilk abc (yani alfabe) yazıyı icad eden kavim olan Sümerliler'e aittir. (bkz: sümerler)suriye'de yaşamamıştı. Sümer alfabesi, çivi yazısı idi.
Sümerliler, M.Ö.3500-2000 yılları arasında Güney Irak'ta (Mezopotamya) yerleşik olan, medeniyetin beşiği olarak bilinen coğrafi bölge yaşamıştır. Mezopotamya'da ortaya çıkan sayısız medeniyetin temelini Sümerliler atmıştır. Yazının yanı sıra astronomi de ilk kez Sümerlilerde ortaya çıkmıştır.
Gılgamış destanının yazarları olan Sümerlerliler ya da sümerler, dinlerde yer aldığı şekle çok benzer biçimde Yaratılışı ve nuh Tufanını anlatan ilk toplumdur.
Alfabe denildiğinde sadece runik kodlar ifade edilmez. Alfabe yani abc ifadesiyle anlatılmak istenen şey, hecelerin yazı kodlarının genel tanımlamasıdır. Çivi yazısında alfabe olup olmaması tartışılır; o zman hep beraber tartışalım ve sözlükteki belden aşağı gereksiz muhabbetlere rakip olarak bilimsel bir görüş sunalım :)
Daha sonra dilerseniz, sondan başa gidelim: Helen, Fenike, Latin, Mısır vs. alfabelerin hece sesi karşılaştırılmasını görmek isterseniz http://www.perceptions.couk.com/imgs/alfabet.gif adresine bakınız.
Çivi yazısı ile yazılan sümer alfabesine bakmak isterseniz http://www.richeast.org/htwm/cune/table.gif adresine tıklayabilirsiniz. Burada alfabenin gelişimi detaylıca okuyabilirsiniz. Sümer alfabesinde alfabe sistematiği; heceden önce kelime-sembol harf, hece-sembol harf ve bileştirilmiş ses anlamlarında türetilen hece-harflerden oluşturulmuştu.
Sümerlerden yazıyı almış olan ve fenikelilerden çok önce de yaşamış olan bir sami dilinde yani pre-Fenike olan "Ugaritic" alfabesini görmek için ise http://www.omniglot.com/writing/ugaritic.htm linkine tıklayınız.
Bu linke gördüğünüz Ugaritik dil alfabesi, 1928 yılında Suriye'de kazı yapan Fransız arkeologlarca ortaya çıkarılmıştır. Başlığı açan arkadaşın kastettiği sanırım bu alfabe idi. Ancak bu alfabe de 32 değil, 31 harften meydana gelmektedir.
Bu alfabe (ugaritik) kısmen arami alfabeye ve büyük oranada Fenike alfabesine temel olmuştur. alfabe, Fenikelilerden yunana, kartacaya ve romaya devam etmiştir. bir diğer kol ise doğrudan aramiceye, samiceye, arapçaya, ibraniceye devam etmiştir. yani sami "elif"i yunan "alfa"ından türememiştir. her ikisi de ugaritik harflerden ve onun da öncesi olan kenaan alfabesinden gelmektedir.
bu adresteki tanımda da ifade edildiği üzere: "The term cuneiform writing comes from the fact it is composed of signs that look like small wedges, in Latin: cuneus. Yet, in the beginning cuneiform writing was not at all composed of wedges and on the clay tablets scribes engraved the shape of the designated objects and the possible numerical signs" yani yunanca alfa, beta şeklinde olmasından çok önce, çivi yazımındaki harf kavramı oturmaya başlamıştır.
Bu noktada, sümer yazısının, sami dillerine nasıl geçiş yaptığı ve sümer harfleri ile sami dilinin nasıl yazıma başlandığının detaylı anlatımına ihtiyaç duymaktadır, ancak bu konu çok yer kaplayacaktır. Gene de çok özetyle bir karşılaştırma tablosu sunulabilir: http://www.newworldencycl...y/Image:Behistuntexte.png linkine bakarsanız; elam, babil ve pre-farsi alfabe karşılaştırmalarını inceleyebilirsiniz.
Bir de, antik alfabelerin nasıl yayıldığını gösterir aile ağacı şeması görmek için http://www.ancientscripts.com/alphabet.html linkine tıklayın. Burada proto-canaan (kenanlılar) en temel kabul edilmekle beraber, kimi kaynaklar kenanlıların alfabetik atası olan sümerlileri ilk olarak kabul etmektedir. ancak unutmayalım ki, gerek kenanlılar gerekse sümerler çivi yazısı kullanmaktaydı.
alfabenin yanı sıra rakamsal düzene de değinmeli. bu bağlamda sümer kültüründen elamlara kadar olan geçişi okumak için http://www.catshaman.com/13comp/0numer.htm adresine tıklayınız.
