sözlükte sıkça karşılaştığımız durumdur. bir konu hakkında, yorum yaparken lafa ana, avrat, diye giren insanlarla, olayı irdelemiş, mantıklı, açıklamasını yapan kişilerin farkıdır.
bir yemeğin beğenilmemesi durumunda; eleştiritadı tuzu yok gibi tatlım olsun bi dahaki sefere daha güzel olur yinede ellerine sağlık. hakaretamınakoyim ne tadı var ne tuzu senin yapcağan yemeğin.....tamam amk bişey demiyom al bu tabağa önümden elim ayağam titriyo.
eleştiri, yanlışı veya eksiği olduğu konusunda söz konusu kişi mümkünse müsait bir yerde ve düzgün bir üslupla uyarılarak yapılan olumlu bir fiildir. toplum önünde yapılıp, kişinin yaptığı iş değil, kendisi hedef alındığında ise hakarete dönüşür.
kişinin yaptığı eylemin doğruluğu ya da yanlışlığı hakkında konuşuyorsan eleştiri, kişinin karakteri hakkında olumsuz konuşuyorsan hakarettir. ayrıca eleştirinin eleştiri olabilmesi için yapıcı ve karşı tarafın bunu iyi niyetli söylendiğini biliyor olması gerekir.
misal sen hanımına çorban güzel olmuş dersen eleştiridir.
yine sen hanımına çorbanın tuzu eksik olmuş, bir dahaki sefere biraz daha at dersen eleştiridir.
ancak sen hanımına ne biçim karısın lan çorba bile yapamıyon, ver şu tuzluğu dersen hakarettir.
yine olur olmaz her şeye karışan bir kaynananın hanımınıza kızım çorbanın tuzu eksik olmuş demesi de hakarettir çünkü aslında burda amaçlanan bir daha ki sefere çorbaya biraz daha tuz atmasını sağlamak değil, dolaylı olarak çorba yapmayı beceremeyen beceriksiz gelin demektir. yapıcı bir yanı yoktur. kız iyi niyet olmadığını bildiği için inadına diğer seferde daha az tuz atacaktır.
yani neymiş? eleştiri olması için öncelikle kişinin şahsı değil, yaptığı iş hakkında yorum yapmak gerekiyormuş. ikincisi ise eleştiride bulunduğun kişinin senin o lafı iyi niyetle söylediğini biliyor olması gerekiyormuş. yoksa eleştiri eleştiri değil hakarettir. zaten türkiye'deki muhalefetin iktidara eleştiri! yapamamasının da temel nedeni budur. hiçbiz zaman icraat hakkında değil, hep icraatı yapanın şahsı hakkında konuşulur; ota boka her bir şeye sırf muhalefet etmek için muhalefet edildiği için de iktidar muhalefeti doğru bir şey de söylese siklemez. yanlış aynen korunur. eleştirilerin de! hiçbir yapıcı tarafı olmaz.
antrenmanda yaşanılan bir olay ile açıklanabilir bu durum. şöyledir ki efendim:
'' bu yavaşlığına çözüm bulmamız gerekir doğan. topla dönüşler fena değil ama topsuz dönüşler ve arkasından atacağın sprint çok önemlidir. bunu biraz daha çalışmalısın'' yardımcı antrenör
'' allah senin belanı versin be! azcık ekmek ye ekmek, soktuğumun çocucuğu ! dönene kadar sabah oldu. yasla götünü stopere. lannnn!! yaslasana oğlum korkma! hocam bunlar nasıl futbolcu oluyor ya ben anlamıyorum. '' teknik direktör
ikisinden de gıcık alınır. ama hakareti tercih ederim. donanımlı bir eleştiri çok fena girebilir (bünyeye yanlış anlamayın hemen pis herifler) ama donanımsız bir hakaret etkisizdir. tabi hakaret eden kişi adanalı falan değilse. *
küfürlüsü hakaret küfürsüzü eleştiri olan diyelim. insan olmakla olmamak arasındaki ince çizginin sahibinin algıladığı ve hakarete taşırmayı başaramadığı karakter farkı sahibinin kurgusal beyinsel yönetiminin kendini bilme sonucu seçimsel algı farkı.
