Yakın dönem ekstremistlerin ilham kaynağı akım. sinema kültüründe, özellikle alman sinemasında ağırlık olarak korku/gerilim filmlerinde yer verilmiş bir konudur.
savaşlar büyük yıkımlar getirir; farklı fikir akımları ve yeni dünya görüşleri ile beraber. zamanının teknolojisini bilmem nesini düşünürsek, 1. dünya savaşı küresel bazda insanlığa verdiği hasar açısından dehşet bir kıyım gerçekten.
tam da bu zamanlarda işte, savaşın, güç mücadelesinin ne kadar boktan olduğunu olabildiğince açık, vicdanları tokat manyağı edercesine sinemaya yansıtmaya çalışmış adamlar. dışavurumcu filmler rahatsız edici olur genelde, gözünüze gözünüze sokar olayları. apışıp kalmanızı sağlar.
Black metalde de bu böyledir. Hani klişeleşmiş nihilistik bakış açısını yansıtan eserlerden ziyade insanlığın her türlü pisliğini iğrençliğini leşliğini savaşı öfkeyi kıskançlığı nefreti ortaya çıkaran, adeta kirli çamaşırlarını döken nice çalışmalar da vardır; Dinlemekten çekinirsin.
film ya da müzik olayı dışında bilmiyorum pek. Diğer kategorilerdeki ekspresyonik sanatsal işler falan çok bayık geliyor zaten.
Empresyonizme ve realizme karşı çıkmış bir akımdır. Katı kuralcılıktan sonra özgürleşmeye başlayan akımlardan birisidir. Ruhun tuvalde şekillendiği, çirkinliğin ve çıplaklığın bile cesur bir şekilde yansıtıldığı bir dönemdir. Belki ortaya çıktığı dönemin savaş ve acı dolu yıllara denk gelmesi dolayısıyla acı ve ızdırap net bir şekilde resimlerde yer almaktadır.
Bu anlayışın ilk örneklerini Van Gogh ve Munch'da görebileceğimiz gibi, diğer temsilcileri; Kirchner, Nolde, Rouault, Modigliani'dir.
şimdi şöyle sırasıyla bir sanat akımlarımı gözümün önüne getirdim de sanırım en sevdiğim akım bu. neden derseniz bir kere kesinlikle hiçbir şeyi içinde tutmuyor, dışa vuruyor. tamam bazı yerlerde abartılı, bir "realizm" değil. doğaya, masanın üstündeki elma ve armutlara değil de daha çok insan duyguları üzerinde kafa yoruyor. insan psikolojisine belki de en çok önem veren akım desek belki çok abartılı olmaz. hoş, gerçi abartılı olsa da bu başlıkta zaten göze batmaz. *
bir de bu akımda renkler çok ön plana çıkıyor sanırım, her şey fazlasıyla canlı. sanki direk insan zihnini içine girip bize onu gösteriyor. bazı olaylar bilinç altında çok daha farklı ve şiddetli yorumlanabiliyor. mesela bir arkadaşınızın gelip masanıza bir anahtar bırakırken ki jest ve mimiklerini bilinç altınız çok daha farklı yorumlayabilir. işte bu akım tam olarak o olayların bilinç altınızdaki yansımalarına odaklanıyor ve bize onu gösteriyor. kesinlikle keyifli bir sanat akımı, eğer ilginiz varsa bence biraz yakından tanımakta fayda olabilir.
kara film buradan çıkmıştır, absürt burdan çıkmıştır, varoluşçuluk buradan çıkmıştır, nihilizm buradan çıkmıştır, fenomenoloji (kısmen) burdan çıkmıştır insanlığın ortaya koyduğu en büyük yapıtlar hep dışavrumculuk sayesinde var olmuştur. izlenimciliğin üzerine bir tuğla koyup inşasına öyle devam etmiştir. kişiseldir, gerçektir, kimi zaman gerçeküstüdür, kimi zaman absürttür kimi zaman anlaşılmazdır ama gerçek şudur ki dışavurumculuk insanı ve onun yaşadığı karmaşayı hasılı onun portresini ortaya koyan en güzel "yoldur".
20. yüzyılın başlarında empresyonizme tepki olarak doğmuş; dış dünyadan edinilen izlenimleri değil, sanatçının iç dünyasında oluşan duyguları fantastik bir tarzda yansıtmak amaçlanmıştır. ekspresyonistler, daha çok insanın gizli kalmış, ürkütücü, korkunç yönlerini ortaya sermeyi amaçlamışlardır.
Almanya da doğan bu akım, özellikle Naturalizmin doğayı olduğu gibi kopya eden tutumuna ve izlenimcilik in dış dünyaya bağlılığına bir tepkidir. Bir başka deyişle bu akım, sanayi çağının anlamsızlaştırdığı yaşama karşı ruhun isyanıdır.
Ekspresyonizmin Önemli Temsilcileri:
O Neil tiyatro
FranzKafka öykü, roman
T.S. Eliot şiir, eleştiri
J. Joyce şiir, roman
Kimse iş vermedi bize
Elleri cebinde
Asık bir suratla
Açıkta yaşıyoruz
Titriyoruz ısıtılmamış odalarda
Yalnız kuru bir yel var şimdi
Sapanların atılı durduğu
Sürülmemiş boş tarlalarda
Bu ülkede iki erkeğe bir cigara;
iki kadına yarım bardak bira düşecek
Kimse iş vermedi bu ülkede bize
Yaşamamız hoş karşılanmıyor
ölümümüz anılmıyor Times gazetesinde..
--spoiler--
duygu ve düşünceleri dizginlemeksizin dışa vurmaktır. "anlatımcılık" da diyebiliriz. dışavurumculuk, hayatın çirkinliklerini güzelmiş gibi gösterebilen ödüncü bir sanat anlayışının sahtekarlık olduğunu savunur çünkü gerçekliğin çirkin yüzü de vardır ve anlatılmalıdır. dünyadaki olguların algılandığı gibi verilmek istenmesinin karşıtı olan bu akım, iç dünyanın süzgecinden geçirilmiş olanı, dışa vurmayı öngörür. duygusal deneyimlerin türü ve seçtiği yöntemin araçları bakımından romantizme benzer, ancak temelinde çok farklıdır. anlayamadığı güçlerin ağırlığı altında kalan, huzursuzluğun, gerginliğin, kaygıların, korkunun ve bilinç altındaki akıl dışı dürtülerin kurbanı durumuna düşmüş çaresiz insan.... bu nedenle hayatın çirkin yüzünü görmezlikten gelerek sahte bir inceliğe, duygusallığa yönelmek, insanlığı temsil eden onuruyla bağdaşamaz....
ekspres manyakları. bir cesit ruhsal hastalık. ozellikle haydarpasa'da geceleri ortaya cikarlar. böyle mal mal tren tekerleklerine bakma gibi belirti gösterirler. hırvat ekspreslerine ayrı sempati duyarlar.
çizgilerin insan duygusunu yarattıgı tarafını ele alan; keskin hatlar ve kırmızı rengin öfkeye hakim oldugu; daha yuvarlak karalamalar ve mavi tonlarındaki renklerinde sakin bir hava olusturdugunu gösteren akım. bu sanat kolu kübistve minimalistdüşüncelerle sentezlenerek daha canlı seklini almıstır.
türkçeye ''dışavurumculuk'' olarak çevrilebilecek kelime. expressionism, resim, film, müzik gibi bir çok sanat dalında kendini gösterir. kendini ifade edebilme yeteneği olarak da çevrilebilir bu kelime. ünlü rus besteci igor stravinsky'nin kendi alanı olan müzik hakkında, bu konuyla ilgili bir saptaması da vardır.
"Music is, by its very nature, essentially powerless to express anything at all."
yani; müziğin, doğası yapısından kendini ifade edebilme konusunda pek de iddialı olmadığını söylemektedir. tartışılır.
dısavurumculuk saf estetiğe sıgındıgı için ya da ilgisizliği nedeniyle mahkum ettiği bir toplumdan yüz cevirmez, ondan nefret ettiğini acıklar ve içselleşmiş bir dünyanın taskın görüntülerini verir.
bu akım net bir şekilde özetleyen en önemli tablo için;
(bkz: edward munch)
(bkz: çığlık) *
ayrıca picassonun bu akıma ilişkin en önemli yapıtı için;
(bkz: guernica)
empresyonizm, natüralizm ve akademizm gibi akımlara tapki olarak doğmuş bi akımdır. duyguların ön plana alınıp dış dünyanın hiçe sayıldığı bi sanat anlayışını temsil eder.
